Trafik ve Çevre Bilgisi

TRAFİK PSİKOLOJİSİ

DAVRANIŞ-PSİKOLOJİ

Davranış Nedir?

Bireyin gözlenebilir tüm hareketleri “davranış” olarak adlandırılır. Davranışın ortaya çıkması için onu ortaya çıkarıcı bir faktöre yani tetikleyiciye ihtiyaç vardır. Örneğin; aniden yola fırlayan bir yaya kornaya basma davranışının tetikleyicisidir. Aynı doğrultuda; her davranış mutlaka bir sonuç doğurur. Korna çalma davranışının sonucu olarak yaya kenara çekilir.

Psikoloji Nedir?

Psikoloji, insan davranışlarının tümüdür, psikoloji de insana özgü bir bilim dalıdır. Psikoloji; insanoğlunun yaşamındaki süreçler ve farklılıklar üzerine kuruludur.

Davranış Psikolojisi Nedir?

Davranış bilimi olarak tanımlanan psikoloji biliminin amacı, insan ve hayvan davranışını incelemektir. Psikoloji biliminin çalışma alanları her geçen gün artmaktadır. Son on yıllık süreç içinde çalışma alanlarının arasına trafik ortamı da girmiştir. Bu çerçevede trafikte insan davranışlarının incelenmesiyle başlayan çalışmalar, güvenli sürücülük, sürücülük becerileri, yol ve araç ile sürücünün etkileşimi, yaya davranışı gibi çeşitli konuları incelemektedir.

SÜRÜCÜ DAVRANIŞ MODELLERİ

Sürücü Davranış Modeli

Sürücü davranışını meydana getiren ve bir bütün olarak ele alan 3 temel bileşen vardır.

 Sürücüluk Nedir?

Sürücülük belli bir zeminde, bir araç yardımıyla bir varış noktasına hareket etmektir. Buradaki en temel aktivite aracın hız ve yönünü belirlediği bir yörüngeye girmek ve bu yörüngenin mekânsal kısıtlıklarına uyarak, karşılaşılan engellere çarpmadan (diğer araçlar, yayalar vb.) ilerlemeyi başarmaktır. Sürücülükte en önemli algı, görme algısıdır. Kişi bir sonra yapacağı davranışı bu bilgilere göre ayarlar ve karar verir.

 Sürücü İçin Uygun Davranışlar

1- Kendimize, ailemize ve diğer insanlara değer vererek trafik kurallarını önemsemeliyiz.Çünkü trafik kurallarına önem vermezsek; hem kendimize hem ailemize hem de diğer insanlara zarar verebiliriz.

2- Trafik kazalarına neden olabilecek riskli davranışlardan kaçınmalıyız.

3- Trafikte uygun ve uyumlu davranışlar gösterelim, yaya, hasta ve engellilere kolaylık sağlayalım.

4- Azami güvenlik içerisinde seyredelim

5- Stresli olarak araç kullanmayalım, sollama kurallarına uygun davranalım

6- Trafikte aracımızın ışıklarını etkili bir şekilde, yerinde ve zamanında kullanalım.

7- Olumlu kişilik özellikleri kazanalım, dar yollarda geçiş kolaylığı sağlayalım.

8- Trafikte davranışlarımızın temeline sevgi ve saygıyı koyalım.

9- Dikkatimizi trafiğe yoğunlaştıralım, geçiş üstünlüğüne sahip araçlara kolaylık sağlayalım.

10-Duraklama ve park etmenin yasak olduğu yerlerde duraklama ve park yapmayalım.

11-Kara yollarını kurallarına uygun olarak kullanalım, manevraları kurallara uygun yapalım.

12-Hız sınırlarına uyalım, koruyucu tertibatlarını kullanalım.

13-Aracımızın periyodik bakımını yaptıralım, yükleme kurallarına uyalım.

14-Kavşaklarda  geçiş   haklarına   saygı   duyalım,   saygısız  ve   tedbirsiz davranışlardan kaçınalım.

15-Trafik işaretlerinin anlamlarını bilelim, trafik işaretçilerine uyalım, yol çizgilerine uyalım.

16-Kara yollarında araç sürme yasaklarına uyalım.

17-Kısaca profesyonel sürücünün davranış, tutum ve eğilimlerine sahip olmalıdır.

YATKINLIKLAR

Sürüş Uygunluğu

Sürücünün araç sürmek için fiziksel ve psikolojik yatkınlığı olarak tanımlanmaktadır. Bunlar bireyin kazada rol oynayan bazı becerilerden yoksun olmasıdır. Örn; görsel algı (görsel olarak dış dünyayı yani çevreyi algılama becerisi), seçici dikkat (çevredeki farklılıkları yakalayabilme becerisi), tepki zaman (tepki vermedeki süre/ne kadar hızlı tepki verdiği).

Sürüş Nitelikleri

Araç kullanmak için sonradan»edinilen fiziksel ve psikoloji niteliklerdir. Örn, araç kullanmayı öğrenme, deneyim, öğrenilen kazanılan algılar, beklentiler ve belleğin rolü v.b.

Sürücü Kapasitesi

Sürücünün o esnadaki araç kullanma becerisi, uygunluk ve kapasitesinden az olabilir. Örneğin; alkol, ilaç yorgunluk etkileri.

Hareket Belirleyici

(Tutumlar, Bilgi Asimilasyonu, Motor Beceriler)

DAVRANIŞIN BELİRLEYİCİ OLAN TUTUMLAR:

Rahatsız edici uyaranlara verilecek tepkileri, kişinin alternatif tepkiler arasında sıralaması. Kişinin kendi değer sistemine göre hareket etmesi.

Bilgi Asimilasyonu

Nesnelerin koşulların gözlenmesi ve değerlendirilmesi.

Motor Becerileri

Vücut ve vücudun parçalarının zaman ve mekâna uyumlu bir biçimde hareket etmesi. Bedenin koordinasyonu.

DURUMSAL ETKENLER

Rutin Durumlar

Hareketlerin karar ve seçim gerektirmeyecek şekilde otomatik olarak işlemesi. Öğrenme sonucunda hareketlerin otomatikleşmesi. Acemiliğin atılması.

Karmaşık Durumlar

Alternatif tepkiler arasında seçim yapılmasını gerektiren durumlar. Genellikle acil durumlar.

SÜRÜCÜ DAVRANIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

SAPKIN SÜRÜCÜ DAVRANIŞLARI

Yolda yapılması uygun olmayan sürücü davranışlarına “sapkın sürücü” davranışı denir. Sapkın Sürücü davranışı yapılan araştırmalarda ikiye ayrılmıştır. Bunlar: Hatalar ve İhlallerdir.

Dalgınlıklar ve Unutkanlıklar

Eylemin istemeden niyetten sapmasıdır. Örneğin; sinyal vermek isterken, silecekleri çalıştırmak, trafik işaretlerini
yanlış okuyup, yanlış yola girmek, kontağı çevirmeden gaza basıp arabayı hareket ettirmeye çalışmak, arabayı park ettiği yeri karıştırmak, hangi viteste olduğunu hatırlamayıp elle kontrole etmek, A yönüne gitmeyi planlarken B
yönü sık kullandığı bir yol olduğu için kendini birden B yönüne giden bir yolda bulmak, uzun farları açık unutup başka bir sürücünün uyarmasıyla farkına varmak gibi.

Yanlışlıklar

İstenen amaca ulaşmak için planlanan eylemin yolunun yanlış olması. Örneğin; geçmeye çalıştığı aracın hızının yanlış tahmin edilmesi, bir kavşakta yanlış yere girme, park edeceği boşluğu yanlış tahmin edip park ederken bitişikteki aracı sıyırma, ana yoldan sola dönüp, yaklaşan aracı görmeden tali yola girme gibi. Daha ileriki dönemde araştırmacılar dalgınlıklar ve unutkanlığı da birbirinden ayırmışlardır. Dalgınlık bahsedildiği gibi; eylemin planlandığı gibi olmamasıdır.

Örneğin; sinyal vermek isterken silecekleri çalıştırmak ya da trafik işaretlerini yanlış okuyup yanlış yola girme gibi. Unutkanlıklar ise; alışılagelmiş bellek yetersizliklerini içermektedir. Örneğin; henüz gittiği yolu hatırlamayarak ya da trafik ışıklarında, üçüncü viteste kalmaya çalışmak gibi. Diğer yandan yanlışlıklar hedeflerin seçimi, bu hedeflere ulaşma yolunu ya da her ikisini de kapsayan yargısal ve/veya sonuç çıkarmaya yönelik süreçlerdeki eksikliklerden kaynaklanmaktadır. Hatalar genellikle bireyin zihinsel süreçleriyle (dikkat, algı gibi süreçler) açıklanırken, ihlaller; davranışların alışkanlıkları, normlar, kurallar gibi süreçlerle düzenlendiği sosyal ortamda tanımlanabilmektedir. İhlaller potansiyel olarak tehlikeli bir ortamda, güvenliği sağlamak için gerekli kurallardan ve gerekli uygulamalardan bilinçli olarak sapma, bilinçli olarak kuralı çiğneme olarak tanımlanmaktadır.

Örneğin; kırmızı ışıkta geçme, bilerek hız sınırının üstüne çıkma, öndeki sürücünün yavaş gitmesinden sabırsızlanarak sağından geçme gibi. Bu uygulamaların her zaman resmi olarak ifade edilmesi gerekmez. Örneğin; güvenli bir sürüş biçimi ya da kabul edilebilir davranış olarak kabul edilen gayri resmi bir yerel kurala (örneğin; iki şeritli kırsal bir yolda çok yavaş araba kullanmak gibi) uymayarak da ihlal yapılabilir. “O kadar çok insan kural ihlali yapıyor ki, bir sürücü ya da yaya olarak sen trafik kuralları yararına inansan bile boşuna. “

“Diğer sürücülerin ne yaptığını kontrol etmek durumundasın ” “Onların olası tehlikeli davranışlarını göz önüne alarak davranmalısın… “

ALKOL VE SÜRÜCÜLÜK

Alkol ve Uyuşturucu Maddesi

Madde 48- Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri almış olan sürücüler ile alkollü olan sürücülerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır.

Yapılan tespit sonucunda, 0.50 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında, fiili bir suç oluştursa bile idari para cezası verilir ve sürücü belgesi altı ay süreyle geri alınır. Hususi otomobil dışındaki araçları alkollü olarak kullanan sürücüler bakımından promil alt sınırı 0.20 olarak uygulanır. Alkollü olarak araç kullanma nedeniyle sürücü belgesi geri alınan kişiye, son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru beş yıl içinde; ikinci defasında idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri iki yıl süreyle, üç veya üçten fazlasında ise, idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri her seferinde beş’er yıl süreyle geri alınır. Sürücü belgelerinin herhangi bir nedenle geçici olarak geri alınmış olması halinde belirtilen süreler, geçici alma süresinin bitiminde başlar. Yapılan tespit sonucunda, 1.00 promilin üzerinde alkollü olduğu tespit edilen sürücüler hakkında ayrıca Türk Ceza Kanununun 179 uncu maddesinin üçüncü fıkrası hükümleri uygulanır.

Hususi otomobil sürücüleri bakımından 0.50 promilin, diğer araç sürücüleri bakımından 0.20 promilin üzerinde alkollü olan sürücülerin trafik kazasına sebebiyet vermesi halinde, ayrıca Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.

Uyuşturucu veya uyarıcı madde aldığı tespit edilen sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgesi 5 yıl süreyle geri alınır. Bu kişiler hakkında ayrıca Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, kollukça teknik cihazlar kullanılmasını kabul etmeyen sürücülere idari para cezası verilir ve sürücü belgesi iki yıl süreyle geri alınır.

Sürücünün uyuşturucu veya uyarıcı madde kullandığından şüphe edilmesi halinde 5271 sayılı Kanunun adli kolluğa ilişkin hükümleri uygulanır.

Alkollü olarak araç kullanması nedeniyle son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru bes yıl içinde sürücü belgeleri ikinci defa geri alınan sürücüler Sağlık Bakanlığınca, usul ve esasları İçişleri, Millî Eğitim ve Sağlık bakanlıklarınca çıkarılacak yönetmelikte gösterilen sürücü davranışlarını geliştirme eğitimine: üc veva üçten fazla geri alınan sürücüler ise psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulurlar.

Sürücü belgelerinin geçici geri alma işlemleri bu Kanunun 6′ ncı maddesinde sayılan görevliler tarafından yapılır.

Bu madde hükümlerine göre geri alınan sürücü belgesinin iade edilebilmesi için; ilgili kişi hakkında trafik kurallarına aykırılık dolayısıyla bu Kanun hükümlerine göre verilmiş olan idari para cezalarının tamamının tahsil edilmiş olması; uyuşturucu veya uyarıcı madde alması nedeniyle sürücü belgesi geri alınanların ayrıca sürücü olmasında sakınca bulunmadığına dair resmi sağlık kurumlarından alınmış sağlık kurulu raporunun ibraz edilmesi şarttır.

TRAFİK ORTAMINDA GÜVENLİ DAVRANIŞLAR

Bir kaza olduğunda, aynı kazanın bir daha tekrarlanmaması için nedenlerinin araştırılması ve ortadan kaldırılması zorunludur. Ancak; en önemli görev, insan hayatına ve maddi kayıtlara yol açan kazaları üretebilecek riskleri; henüz bir kaza yaşamadan evvel kontrol ederek, kazaları önlemektir. Kazaların önemli bir bölümü önlenebilir nitelik taşır. Sürücünün trafik ortamında, kazaları engellemek için tehlikeleri öngörerek ve doğru davranışları sergileyerek araç kullanması “güvenli sürücünün” en önemli özelliğidir.

SÜRÜŞ YETENEĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yaş 

Yaş değiştiremeyeceğimiz özelliklerimizdendir. Ancak bunları göz önüne alıp davranışlarımız düzenleyebiliriz. Genç olduğumuz dönemlerde daha çok fiziksel yeteneğimiz ve daha az deneyimimiz vardır. Yaşlandıkça fiziksel yeteneklerimiz azalır. Ve sabrınız artar. Her yaş grubundaki kişiler bunları anlamalı ve göz önünde bulundurarak araç kullanmalıdır.

İşitme

Çoğu sürücü araç kullanırken görüş yeteneklerinin en önemli duyu

olduğunu düşünürler. Ancak bulgular işitmenin de göremediklerimizi fark

etmemiz açısından önemli olduğunu belirtmektedir.

Görüş

Araç sürüşü esnasında en yoğun görevi yapar, bu nedenle görüşümüzü engelleyen bir durum varsa, bunu kontağı açmadan düzeltemeyiz. (farlar, aynalar, camlar, güneşlikler gibi).

Hastalık ve İlaç kullanımı

Ne zaman hasta olacağımızı veya ilaç kullanmamız gerektiğini kontrol edemeyiz. Araç kullanırken hastalığımızı göz önünde tutarak sürüşümüzü ayarlayabiliriz.

Yorgunluk

Yorgunluk ve dalgınlık otobanlardaki sessiz katildir. Araç kullanmayacak kadar yorgun olduğunuzu gösteren tipik durumlar şunlardır. Düşüncelerimiz karışır. Dikkatimiz kolayca dağılır. Esnemeyi engellemeyiz. Gözlerimiz kapanır ve dalar gider. Geçtiğimiz son birkaç kilometreyi hatırlamayız. Şeritten saparız, yakın takip yaparız, trafik işaretlerini kaçırırız v.b. Uyuklamaya başladığımızda mümkün olduğunca çabuk dinlenmek için durmalıyız.

RİSK ALMA EĞİLİMİ ANALİZİ

KAZAYA KARIŞMA VE KURAL İHLALLERİNE NEDEN OLAN RİSKLİ DAVRANIŞLAR

Risk Davranışı

Risk belirsizliğe işaret eden bir sözcüktür. Doğrudan olumlu ya da olumsuz bir göndermeyi içermemektir. Risk alma davranışının olumlu veya olumsuz sonuçları olabilir. Fakat günlük yaşamda “risk alma” denildiğinde olumsuzluk akla geliyor. Risk kavramı yerine riziko veya zarara uğrama tehlikesi kullanılabiliyor.

Trafik psikolojisi alanında da olumsuz sonuçlara yol açan, trafik kazalarına neden olabilecek risk alma davranışları üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Risk alma davranışı; normal, uyumsuz, sapan, norm dışı, kural dışı davranış ya da sapma olarak tanımlanıyor. Psikoloji literatüründe risk alma davranışını zihinsel süreçlere, sosyal öğrenmelere, kişisel eğilimlere veya tümüne dayandırarak açıklayan çeşitli kuramsal yaklaşımlar vardır.

Zihinsel süreç yaklaşımları kişinin yarar/kar ve bedel/zarar hesabı yaparak davranış konusunda karar verdiğini söylemektedir.

“Karar alma” yaklaşımı şu yaklaşımları içermektedir:

1. Olası seçeneklerin belirlenmesi
2. Her seçenekte izlenecek yolların belirlenmesi
3. Sonuçların istenirliğinin belirlenmesi
4. Eylem gerçekleştirildiğinde sonuçların gerçekleşme olasılığının değerlendirmesi,
5. Mantıksal olarak savunulabilir kurallarla bu basamakları birleştirme, Kişi, davranışının olumlu sonuçlanma olasılığının yüksek olduğuna karar verdiğinde bu davranışı gerçekleştirmektedir.

Hız İhlali

Hız limitlerini aşmanın insanın davranışına nasıl yansıdığı ve hız kurallarına uymanın neden bu kadar önemli olduğunu pek çoğumuz atlamaktayız. Hız artışı sürücünün sürüş sırasında çevredeki bilgileri toplama sürecinde, ayırt etme ve tanımlama için gerekli süreyi yok etmektedir. Burada esas önemli nokta ise hiçbir sürücünün (deneyimli-deneyimsiz, kadın, erkek, genç-yaşlı vs…) bu etkiden kaçmamasıdır. Bir kaç kilometre/saat’lik hız artışı yanlış algılama ve tahmine sebebiyet vermesi sonucu kazaya neden olabilecek bir tehlike olarak pusuda beklemektedir.

Şehir içi hız limiti olan 50 km/saat’lik hızdaki bir çarpışmada dahi araçta oluşacak muhtemel darbe derinliği 0.75sn olacaktır. Bu sizce önemsiz bir hasar mıdır? Hele bu hızla çarptığınız bir bariyer değil de insan ise belki aracınızdaki hasar daha az olabilir. Ancak yaya üzerindeki hasar ile büyük ihtimalle onun yaşamına son vermiş olabilirsiniz. Eğer hızınızı normal hız limitlerine yani 50 km/saat hıza çektiğinizi düşündüğünüzde; tüm ölümlerin %30>unun, tüm yaralanmaların ise %100>ünün yani tamamının gerçekleştiği hıza çıkmış olursunuz. Buradan çok çarpıcı bir sonuç çıkmaktadır. Buna göre toplam ölümlerin %30’u ve toplam yaralanmaların ise hemen hemen tamamı şehir içi hız limitleri altında oluşmaktadır. Saydığımız hızlarda bile çok büyük ölüm ve yaralanma risklerini üzerimize alıyoruz.

Hız Körlüğü

Hız ne kadar artarsa, sürücünün bakış alanı o oranda daha uzağa odaklanır. Bunun sonucunda sürücü yol kenarında neler olduğunu, tehlike yaratabilecek gelişmeler olup olmadığını denetleyemez. “Hız körlüğü, artan hız sonucunda sürücünün görüş açısının düşerek, çevresini tam olarak algılayamaması anlamına geliyor”. Yani yüksek hızda sürücü tüm olayları çok geç fark etmektedir. Saatte 35 kilometre hızla giden bir otomobil sürücüsünün görüş açısı 104 derece iken, hız 130 a çıktığında görüş açısı 30 a kadar düşüyor. Görüş açısı hız arttıkça kademeli olarak düşüyor. Bu da yolculuğu güvensiz kılıyor.”

Ayrıca, 80 kilometre hızla giden bir otomobilde bulunanların, 30 kilometre hızla gidene oranla ölüm riski 20 kat daha fazladır.Hız körlüğü çevre yolu üzerindeki yerleşim yerlerinden geçerken ‘yaya trafiği’ açısından büyük tehlike oluşturuyor. Bu nedenle transit yolların şehir geçişlerinde 50 kilometre hızın üzerine çıkılmaması gerekiyor.

CEP TELEFONU KULLANIMI VE KAZA RİSKİ

Cep telefonu kullanımı sürüş esnasında kaza riskini 4 kat arttırır.

ingilterede yapılan araştırmalarda saatte 110 km hızla giden araç sürücüsünün gerektiğinde reaksiyon mesafesinin :

CEP TELEFONU KULLANIMI

Cep telefonuyla arama yapmak,çalan telefona cevap vermek, numara çevirmek gibi davranışlar sürücünün,dikkatinin dağılmasına, konsantrasyonunun bozulmasına neden olarak kazaya yol açabilir. Aracın güvenli bir biçimde yol lması her şeyden önce sürücünün sorumluluğu altındadır. Bütün sürücüler aracı kontrol etmesini güçleştiren bu durumlan öğrenerek kaza riskini azaltmaya yönelik önlemler alabilirler. Araç içinde cep telefonunu kapalı tutmak bu açıdan en etkili önlemdir.

TRAFİK MEVZUATI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU

Karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri göstermek amacıyla 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu çıkarılmıştır.

TRAFİKLE İLGİLİ KURULLAR, KURULUŞLAR GÖREV VE YETKİLERİ

Kara yolları Güvenliği Yüksek Kurulu

Kurul, Başbakan’m başkanlığında yılda iki defa toplanır. Trafik Hizmetleri Başkanlığınca hazırlanarak, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunca uygun görülen önerileri değerlendirerek karara bağlar ve kararlarının yaşama geçirilmesi için gerekli koordinasyon önlemlerini belirler.

Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu

Kurul, Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanının başkanlığında ayda bir toplanır. Trafik hizmetlerinin çağdaş ve güvenli bir şekilde yürütülmesi amacıyla önerilen veya katılacak temsilcilerce önerilecek önlemlerine uygulanabilirliğini tartışarak karara bağlar.

Emniyet Genel Müdürlüğü

Trafik Kanununa göre; araçları, araçlarda bulundurulması gerekli belge ve gereçleri, sürücüleri ve bunlara ait belgeleri, sürücülerin ve karayolunu kullanan diğer kişilerin, kurallara uyup uymadığını, trafik düzenlemelerinin ve çeşitli tesislerin yasa hükümlerine uygun olup olmadığını denetlemek, duran ve akan trafiği düzenlemek ve yönetmek, el koyduğu trafik kazalarında trafik kazası tespit tutanağı düzenlemek, trafik kazası sonucunda hastalanan veya yaralananların bakımlarını sağlayacak tedbirlerin, süratle alınmasına yardımcı olmak ve yakınlarına haber vermek, araçların tescil işlemlerini yaparak belge ve plakalarını vermek, sürücülerin belgelerini vermek, ülke çapında taşıtların ve sürücülerin sicillerini tutmak, teknik ve hukuki değişikliklerini işlemek, istatistiki bilgileri toplamak ve değerlendirmek, trafik kazalarının oluş nedenleri ile ilgili tüm unsurları kapsayan istatistik verileri ve bilgilerini toplamak, değerlendirmek, sonuçlarına göre gereken önlemlerin alınmasını sağlamak ve ilgili kuruluşlara teklifte bulunmak, hasar tazminatı ödemelerini hızlandırmak amacıyla sigorta şirketlerince istenecek gerekli bilgi ve belgeleri vermek.

Karayolları Genel Müdürlüğü

Yapım ve bakımından sorumlu olduğu kara yollarında can ve mal güvenliği yönünden gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak önlemleri almak ve aldırmak, tüm kara yollarındaki işaretleme standartlarını tespit etmek, yayınlamak ve kontrol etmek, projeleri incelemek ve onaylamak, trafik araç ve tekniğine ait görüş bildirmek, kara yolu güvenliğini ilgilendiren konulardaki projeleri incelemek ve onaylamak, yapım ve bakımdan sorumlu olduğu kara yollarında, İçişleri Bakanlığının uygun görüşü alınmak suretiyle, yönetmelikte belirlenen hız sınırlarının üstünde veya altında hız sınırları belirlemek ve işaretlemek, trafik kazalarının oluş nedenlerine göre verileri hazırlamak ve kara yollarında gerekli önleyici teknik tedbirleri almak,

Milli Eğitim Bakanlığı

Motorlu araç sürücülerinin yetiştirilmesi için sürücü kursları açmak, özel sürücü kursu açılmasına izin vermek, bunları her safhada denetlemek, kurslarda eğitilenlerin sınavlarını yapmak, başarılı olanlara sertifika verilmesini sağlamak, okul öncesi, okul içi ve okul dışı trafik eğitimini düzenleyen trafik genel eğitim planı hazırlamak ve ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak uygulamak.

Sağlık Bakanlığı

Trafik kazaları ile ilgili ilk ve acil yardım hizmetlerini planlamak ve uygulamak, kazalarda yaralananların en kısa zamanda sağlık hizmetlerinden istifadelerini temin etmek üzere, kara yolları üzerinde ilk yardım stasyonları kurmak, bu istasyonlara gerekli personeli, araç ve gereci sağlamak, her ilde trafik kazaları için eğitilmiş sağlık personeli ile birlikte yeteri kadar ilk ve acil yardım ambulansı bulundurmak.

Ulaştırma Denizcilik Haberleşme Bakanlığı

Trafik Kanunu açısından kara yolu taşımasına ilişkin gerekli koordinasyonu sağlamak, tescile bağlı araçların muayenelerini yapmak veya yaptırmak, muayene istasyonlarını denetlemek, araçların ağırlık ve boyut kontrollerini yapmak veya yaptırmak ve denetlemek.

İl Özel İdaresi ve Köy İşleri Genel Koordinasyon Müdürlüğü:

Trafik düzeni ve güvenliği açısından ana orman yolları ile gerekli görülen orman yollarında işaretlemeler yaparak tedbirler almak ve aldırmak, köy yollarında trafik düzeni  ve  güvenliği  açısından  gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak, tedbir almak ve aldırmak.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Taşıtların sebep olduğu egzoz gazlarının neden olduğu hava kirliliği ve etkilerinden canlıları ve çevreyi korumak için ölçümler yapar.

Belediyeler

Yapım ve bakımından sorumlu olduğu yolları trafik düzeni ve güvenliğini sağlayacak durumda bulundurmak, Gerekli görülen kavşaklara ve yerlere trafik ışıklı işaretleri, işaret levhaları koymak ve yer işaretlemeleri yapmak, kara yolu yapısında ve üzerinde yapılacak çalışmalarda gerekli tedbirleri almak, aldırmak ve denetlemek, kara yolunda trafik için tehlike teşkil eden engelleri gece veya gündüze göre kolayca görülebilecek şekilde işaretlemek veya ortadan kaldırmak, çocuklar için trafik eğitim tesisleri yapmak veya yapılmasını sağlamak.

İl ve İlçe Trafik Komisyonları

İl sınırları içinde yerel ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak, trafiğin düzenli bir şekilde akımını sağlamak bakımından alt yapı hizmetleri ile ilgili tedbirleri almak, trafikle ilgili sorunları çözümlemek, bütün ülkeyi ilgilendiren Trafik Güvenliği Yüksek Kurulunun müdahalesini gerektiren hususları İçişleri Bakanlığına iletmek, belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştınlacak yolcu ve yük taşıtlan ile motorsuz taşıtlann çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılannı belirlemek, otopark olmaya uygun boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine izin vermek, İl Trafik Komisyonunun başkanı Vali, İlçe Trafik Komisyonunun başkanı ise Kaymakamdır. İl ve İlçe Trafik Komisyonlannın kararlan valinin onayı ile yürürlüğe girer.

TRAFİK, KARA YOLU VE ARAÇLARLA İLGİLİ TANIMLAR

Genel Tanımlar

TRAFİK

Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.

KARAYOLU (YOL)

Trafik için, kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.

ARAÇ

Karayollarında kullanılabilen, motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli raktörlerin genel adıdır.

TAŞIT

Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır.

SÜRÜCÜ

Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişidir

ŞOFÖR

Karayolunda, ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir.

YOLCU

Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında araçta bulunan kişilerdir.

HİZMETLİ

Araçlarda,  sürücü hariç, araç veya taşıma hizmetlerinde   süreli  veya  süresiz  çalışan  kişiler  ile  iş makinelerinde sürücüden gayri kişilerdir.

TRAFİK İŞARETLERİ

Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer İşaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ

Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı

ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır.

GEÇİŞ HAKKI

Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu kullanmak sırasında ki öncelik hakkıdır.

DURMA

Her türlü trafik zorunlulukları (kırmızı ışık, yetkililerin dur işareti, yol kapanması gibi) nedeni ile aracın durdurulmasıdır.

DURAKLAMA

Trafik zorunlulukları dışında araçların insan indirmek ve bindirmek amacı ile kısa bir süre için durdurulmasıdır.

PARKETME

Araçların, durma ve duraklaması gereken haller dışında bırakılmasıdır.

TRAFİK KAZASI

Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.

MÜLK

Devlete, kamuya, gerçek ya da tüzel kişilere ait olan taşınmaz mallardır.

YERLEŞİM YERİ  (BİRİMİ)

Kendisine ulaşan kara yolları üzerinde sınırının, başlangıcı ve bitimi bir işaret levhası ile belirlenmiş olan yerleşme, çalışma ve barınma amacı ile insanların yararlandıkları yapı ve tesislerin bir arada bulunduğu ve karayolu trafiğine etkileri tespit edilmiş ve idari taksimatla belirlenmiş olan il, ilçe, köy veya mezra gibi yerlerdir.

YAYA

Araçlarda bulunmayan, kara yolunda hareketsiz veya hareket halinde bulunan insanlardır.

TRAFİKTEN MEN

Trafik zabıtasınca bu kanunda belirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır.

MOTORLU TAŞIT SÜRÜCÜSÜ SERTİFİKASI

Teorik ve uygulamalı sınavlarda başarı gösteren sürücü adaylarına verilen belgedir.

SÜRÜCÜ BELGESİ

Bu Kanunda belirtilen motorlu araçların sürülmesine yetki veren belgedir.

KARA YOLU İLE İLGİLİ TANIMLAR

İKİ YÖNLÜ KARA YOLU

Taşıt yolunun her iki yönündeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur.

TEK YÖNLÜ KARA YOLU

Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur.

BÖLÜNMÜŞ KARA YOLU

Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen kara yoludur.

ERİŞME  KONTROLLÜ  KARA YOLU  (Otoyol-Ekspres Yol)

Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli   yerler  ve   şartlar  dışında  giriş   ve   çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak, izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu kara yoludur.

GEÇİŞ YOLU

Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan yolun karayolu üzerinde bulunan kısmıdır.

BAĞLANTI YOLU

Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.

TAŞIT YOLU (Kaplama)

Kara yolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır. bisikletlilerin kullanmalarına ayrılan kısmıdır.

BİSİKLET YOLU

Karayolunun,  sadece bisikletlilerin kullanımına ayrılan kısmıdır

YAYA YOLU (Yaya kaldırımı)

Kara yolunun, taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış olan kısmıdır.

BANKET

Yaya yolu ayrılmamış kara yolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır.

PLATFORM

Kara yolunun, taşıt yolu (kaplama) ile yaya yolu (kaldırım) veya banketinden oluşan kısmıdır.

ANAYOL

Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen kara yolundaki trafiğin bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş kara yoludur.

TALİ YOL

Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.

TEHLİKELİ EĞİM

Araçların emniyetle seyrine devam  için,  vites küçültmeyi gerektiren uzunluk veya açıdaki yol eğilimidir.

KAVŞAK

İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.

YAYA GEÇİDİ

Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır.

OKUL GEÇİDİ

Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için, taşıt yolundan ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır.

ALT GEÇİT

Karayolunun, diğer bir karayolu veya demiryolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.

ÜST GEÇİT

Karayolunun, diğer bir karayolu veya demiryolunu üstten geçmesini sağlayan yapıdır.

DEMİRYOLU GEÇİDİ (Hemzemin Geçit)

Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.

ADA

Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme ve trafik güvenliğini sağlama amacı ile yapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belirlenmiş bölüm ve alandır.

AYIRICI

Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran, bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen veya zorlaştıran karayolu yapısı, trafik tertibatı veya gereçtir.

ŞERİT

Taşıtların bir dizi halinde güvenle seyredebilmeleri ve taşıt yolunun ayrılmış bir bölümü veya boyuna işaretlemelerle ayrılmamış olsa bile motorlu araç dizisinin hareketine yeterli genişlikte olmak şartıyla taşıt yolunun bölünebileceği boyuna dilimlerin herhangi biridir.

PARKYERİ (Otopark)

Araçların park etmesi için kullanılan açık veya kapalı alandır.

DURAK

Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu ve hizmetlileri bindirmek, indirmek gayesiyle duraklamaları için işaretlerle belirlenmiş yerdir.

TERMİNAL

İnsan veya eşya taşımalarında araçların indirme, bindirme, yükleme, boşaltma, aktarma yaptıkları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme, şehir ulaşımı ve benzeri hizmetlerin de sağlandığı yerdir.

MUAYENE İSTASYONU

Araçların niteliklerini tespit ve kontrol edebilecek cihaz ve personel bulunan ve teknik kontrolü yapılan yerdir.

ARAÇLARA İLİŞKİN TANIMLAR

KAMYON

İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 kg’ dan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

ÇEKİCİ

Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır.

OTOMOBİL

Yapısı itibariyle, sürücüsü dahil en çok dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

OTOBÜS

Yolcu taşımacılığında kullanılan sürücüsü dahil, dokuzdan fazla oturma yeri olan motorlu taşıttır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir, sürücüsü dahil en az on, en çok on yedi oturma yeri olan otobüslere “Minibüs” denir.

KAMYONET

İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 kg’ı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

ARAZİ TAŞITI

Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber, bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıttır. MOTOSİKLET: İki veya üç tekerlekli sepetli veya sepetsiz motorlu taşıttır.

MOTOSİKLET

Azami tasarım hızı 45 km/saatten ve/veya silindir kapasi­tesi 50 santimetreküpten fazla olan sepetli veya sepetsiz iki veya üç tekerlekli motorlu taşıtlar ve net motor gücü 15 kilowatı, net ağırlığı 400 kilogramı, yük taşımacılığında kullanılanlar için ise net ağırlığı 550 kilogramı aşmayan dört tekerlekli motorlu taşıtlardır. Elektrik ile çalışanların net ağırlıklarının hesaplanmasında batarya ağırlıkları dikkate alınmaz. Bunlardan karoseri yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşı­malarında kullanılmayan üç tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (tripor­tör) denir.

MOTORLU BİSİKLET (Moped)

Azami hızı saatte 45 kilometreyi, içten yanmalı motorlu ise silindir hacmi 50 santimetreküpü, elektrik motorlu ise azami sürekli nominal güç çıkışı 4 kilovatı geçmeyen iki veya üç tekerlekli taşıtlar ile aynı özelliklere sahip net ağırlığı 350 kilogramı aşmayan dört te­kerlekli motorlu taşıtlardır. Elektrik ile çalışanların net ağırlıklarının hesap­lanmasında batarya ağırlıkları dikkate alınmaz.

OKUL TAŞITI

Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır.

PERSONEL SERVİS TAŞITI

Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez.

RÖMORK

Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz taşıttır.

YARI RÖMORK

Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşman römorktur.

HAFİF RÖMORK

Azami yüklü ağırlığı 750 kg.’ı geçmeyen römork veya yarı römorktur.

TRAFİK İŞARETLERİ

Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret lev­haları, ışıklı ve sesli işaretler,yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir. İşaret levhası: Sabit veya taşınabilir bir mesnet üzerine yerleştirilmiş ve üze­rindeki sembol, renk ve yazı ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır.

IŞIKLI VE SESLİ İŞARETLER 

Trafiği düzenlemede kullanılan ışıklı ve sesli, sabit veya taşınabilir, elle kumanda edilebilen veya otomatik çalışan, üzerinde çeşitli renk, şekil, sembol, yazı bulunan ve belirli yanma süresi olan, ışık veya sesle özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik ter­tibatıdır.

TRAFİK VE TRAFİK GÖREVLİSİNİN İŞARETLERİ

1-Trafik görevlisinin her iki kolunu veya sağ veya sol kollarından birini yere paralel olarak yana açtığı durumda; kollar doğrultusundaki araçlara geç, ön ve arka doğrultusundaki araçlara dur demektir.

2-Trafik görevlisinin sağ veya sol kolundan birini havaya kaldırması durumunda, bütün yönlerdeki araçlara dur demektir.

3-Görevli kişinin kırmızı ışığı sallaması, ışığı yönelttiği doğrultudaki karayolunu kullananlar için dur demektir.

4-Görevli kişinin kısa sesli tek veya fasılalı düdük işareti uyarma, uzun sesli tek veya fasılalı düdük işareti dur demektir.

5-Trafiği hızlandırma işareti: Trafik polisi, hızlandırmak istediği yöne sol ya da sağ yanı dönük olarak, o yönde bulunan kolunu yere paralel olacak şekilde ve dirsekten kırmak suretiyle eline kadar olan kısmı yukarıya kaldırıp, tekrar yere paralel hale getirir.

6-Trafiği yavaşlatma işareti: Trafik polisi, yavaşlatmak istediği yöne cephesi dönük durur ve sağ ya da sol kolunu (trafiğin akış yönüne göre) omuzdan, yere paralel oluncaya kadar kaldırıp, 45 derece ile 90 derece arasında seri olarak yavaş yavaş sallar. Görevli kişiler; mecburiyet olmadıkça ışıklı işaretlerle yönetilmekte olan kavşaklarda yönetime müdahale etmemeye; yeşil ışıkta, ilerlemekte olan veya kavşaklara girmek üzere olan araçları ani işaretlerle durdurmamaya; kural, kısıtlama ve yasaklamalara aykırı uygulamalara imkan tanımamaya, özen göstermek zorundadırlar.

IŞIKLI TRAFİK İŞARETLERİ

Kırmızı Işık

Aksini gösteren bir işaret yoksa hiçbir yöne hareket edilmez, durulur.

Kırmızı-Sarı Işık

Yol trafiğe açılmak üzeredir, harekete hazırlanılır.

Yeşil Işık

Yol trafiğe açıktır, aksine bir işaret yoksa durmadan geçilir.

Yeşil-sarı ışık

Yolun trafiğe kapanmak üzere olduğunu bildirir bu ışık yandığında emniyetle durulamayacak kadar yaklaşılmış ise normal geçiş yapılır aksi halde durulur.

Sarı Işık

Yol trafiğe kapanmak üzeredir, emniyetle duramayacak kadar yaklaşmış olan araçlar geçebilir, diğer araçlar durmak zorundadır.

Fasılalı Yanıp Sönen Sarı Işık

Uyan anlamındadır. Bu yerin yavaş ve dikkatli geçilmesini bildirir.

Fasılah Yanıp Sönen Kırmızı Işık

Mutlak bir duruş yapılmasını ve gidilecek yolun açık ve müsait olduğu görüldükten sonra yeniden hareket edilmesini bildirir

Işıklı oklar 

Sağa ve sola dönüşleri düzenlemek amacıyla tesis edilir,ok yönünde dönüş yapacak sürücülerin oklu ışığın yeşil yanmasını beklemeleri zorunludur.

• Yaya figürlü yeşil ışık: Yaya geçidinin yayalara açık olduğunu gösterir.
• Yaya figürlü kırmızı ışık: Yaya geçidinin yayalara kapalı olduğunu gösterir.

Sesli ve yazılı ışık

Sesli ve yazılı uyarı sisteminde araç trafiğine göre yayaların hareketlerini düzenleyen sistemdir.

ARAÇ KULLANMA SÜRELERİ

Ticari amaçla yolcu ve yük taşıyan motorlu araç sürücülerinin veya bir yarar karşılığında sürücülük yapanların 24 saatlik herhangi bir süre içinde; toplam olarak 9 saatten ve devamlı olarak 4,5 saatten fazla araç sürmeleri yasaktır. Bu sürücüler en fazla 6 günlük araç kullanma süresinden sonra 1 günlük hafta tatilini kullanmak zorundadırlar. Sürekli 4,5 saatlik araç kullanma süresi sonunda eğer dinlenmeye çekilmiyor ise en az 45 dakika mola almaları mecburidir. Bu molalar sürekli 4,5 saatlik araç kullanma süreleri içerisinde en az 15 dakikalık molalar şeklinde de kullanılabilir. Bu sürücüler her 24 saat içerisinde 11 saat kesintisiz dinlenecektir. Otobüs, kamyon ve çekici araçlarında çalışma, sürme, dinlenme sürelerinin tespiti takograf cihazı ile yapılır. Sürücü ve yolcular toplu taşıma araçlarında sigara içemez.

KARAYOLLARININ KULLANILMASI KURALLARI

Aksine bir işaret bulunmadıkça bütün sürücüler araçlarını;

1. Gidiş yönüne göre yolun en sağından sürmek,
2. Çok şeritli yollarda, yol ve trafik durumuna göre hızının gerektirdiği şeritten sürmek,
3. Şerit değiştirmeden önce, gireceği şeritteki araçların emniyetle geçmesini beklemek,
4. Trafiği aksatacak veya tehlikeye sokacak şekilde şerit değiştirmemek,
5. Gidişe ayrılan şeritlerden en soldakini sürekli olarak işgal etmemek,
6. İki yönlü dört veya daha çok şeritli yollarda, aksine bir işaret bulunmadıkça motosiklet, otomobil, minibüs, kamyonet ve otobüs dışındaki araçlar sürenler, geçme ve dönme dışında, en sağ şeritten sürmek zorundadırlar.
7. Geçme,  dönme,  duraklama ve park etme gibi haller dışında şerit değiştirmeleri,
8. İki şeridi birden kullanmaları,
9. Kavşaklara yaklaşırken yerleşim yerleri dışında 150 m, yerleşim yerleri içinde 30 m mesafe içinde ve kavşaklarda şerit değiştirmeleri,
10. İşaret vermeden şerit değiştirmeleri,
11. Bölünmüş yollarda, karşı yönden gelen trafik için ayrılmış yol bölümüne girmeleri,
12. Dört veya daha fazla şeritli ve iki yönlü yollarda, karşı yönden gelen trafik için ayrılan yol kısmına girmeleri
13. İki yönlü ve üç şeritli yollarda en sol şeride girmeleri, yasaktır.

HIZ KURALLARI

Sürücüler, hızlarını;

1. Kullandıkları aracın cinsine,
2. Yük durumuna,
3. Yol durumuna,
4. Hava ve görüş durumuna,
5. Trafik durumuna göre ayarlamak zorundadırlar. Şehirlerarası karayollarında 90 km/s, bölünmüş karayollarında 110 km/s, otoyollarda 120 km/s hızı geçmemek üzere, araçların azami hız sınırları aşağıya çıkarılmıştır. İçişleri Bakanlığı hız sınırını otomobiller için 20 km/s arttırabilir.

ARAÇ SINIFLARI:

1.İki ve üç veya dört tekerlekli motorlu araçlardır. Motorlu Bisiklet (İki tekerlekli)

• Motorlu Bisiklet (Üç tekerlekli)
• Motosiklet (İki tekerlekli)
• Motosiklet (İki tekerlekli yolcu sepetli)
• Triportör (Yük Motosikleti)
• (ATV) Azami hızı 45 km/s’i, silindir kapasitesi 50 cm³‘ü, net gücü 4 kw’ı, geçmeyen dört tekerlekli motosiklettir.
• Elektrik motorlularda akü ağırlığı hariç yüksüz ağırlığı 400 kg’ı (yük taşıyanlarda 550 kg), azami net gücü 15 kW’ı geçmeyen ve L6 sınıfına girmeyen dört tekerlekli araçtır.

2. En az dört tekerlekli motorlu yolcu araçlarıdır.

• Otomobil
• Minibüs
•  Otobüs

3. En az dört tekerlekli ve yük taşıyan motorlu araçlardır.

• Kamyonet
• Kamyon (Azami ağırlığı 12 tona kadar)
• Kamyon (Azami ağırlığı 12 tondan fazla)

4- Motorlu araçların çektiği römork veya yarı römorklardır.

• Hafif römork (yüklü ağırlığı 0,75 tonu aşmayan)
• Römork veya yarı römork (Yüklü ağırlığı 0,75 – 3,5 ton arası)
• Römork veya yarı römork (Yüklü ağırlığı 3,5 -10 ton arası)
• Römork veya yarı römork (Yüklü ağırlığı 10 tondan fazla)

Zorunlu haller dışında şehirler arası karayolunu kullanan motorlu araçlarda, araç cinsi gözetilmeksizin asgari hız sınırı 15 km., otoyollarda ise 40 km’dir. Araçlara Römork veya yarı römork takıldığında azami hız sınırından saatte 10 km. düşülmesi gerekir. Tehlikeli madde taşımaya mahsus olup, boş olarak trafiğe çıkarılan araçlar, kendi sınıflarına giren araçlara ait hızla sürülebilirler.

Servis (ayak) freni bozuk araçları çeken araçlar, saatte 15 km.den fazla hızla süremezler.

Aksine bir karar veya işaret yok ise, azami hız sınırı %10’a kadar aşılabilir. Hız sınırlarını %10’dan %30’a (dahil) kadar aşan sürücülere hafif para cezası ve ceza puanı %30’dan fazla aşan sürücülere katlamalı hafif para cezası ve ceza puanı uygulanır.

Öndeki aracı geçme sırasında geçme şartlarının mecbur kılması nedeniyle hız sınırı aşılabilir, bir suç oluşturmaz.

Hız sınırlarını %30’dan fazla aşan sürücülerden, suçun işlendiği tarihten geriye doğru 1 yıl içerisinde aynı kuralı 5 defa ihlal ettiği tespit edilenlerin sürücü belgeleri 1 yıl süreyle geri alınır. Bu süre sonunda psiko-teknik değerlendirmeden ve psikiyatri uzmanının muayenesinden geçilerek sürücü belgesi almasına mani hali olmadığı anlaşılanların belgeleri iade edilir. Hız sınırlarının aşılıp aşılmadığını, tespit etmekte kullanılan cihazların yerini tespit veya cihazları bulunduranlar hafif para cezası ve 4 aydan 6 aya kadar hafif,hapis cezası ile bu cihazları imal ve ithal edenler hafif para cezası ve 6 aydan 8 aya kadar hafif hapis cezası ile cezalandırılırlar, cihazlarına el konulur.

FREN ve DURMA MESAFESİ

Trafik her an sürprizlerle doludur. Yola bir çocuk fırlayabilir, dikkatsiz bir yaya karşıdan karşıya geçme süresini uzatabilir, önünüzdeki araç aniden durabilir.

Araç kullanırken lütfen dikkatimizi dağıtacak şeylerden uzak duralım. Çünkü dikkatsizlik, intikal süresini uzatır. Ayağın gaz pedalından kaldırılıp, fren pedalına basılması sırasında geçen zamana, “sürücü intikal zamanı” de­nir. Bu süre en fazla, 0.75 saniye olarak kabul edilir. İntikal zamanı süresince araç, belirli bir mesafe kateder.

Pek çok sürücü, aracı durdurmada kendi yeteneğine güvenir. Oysa, bir aracın durması yeteneğe değil fizik yasalarına bağlıdır. Sürücünün elinde olan, intikal süresini uzatmamaktır.

Fren pedalına basılmasıyla tekerlekler kilitlenir ve araç kaymaya başlar. Bu andan itibaren sürücünün yapabileceği bir şey yoktur. Araç, belli bir yol daha kat eder. Buna da “fren mesafesi”denir. İntikal mesafesi ile fren mesafesinin toplamı, “durma mesafesi”dir. Hız işte bu noktada önem taşır. Aracınızın hızını ayarlamışsanız fren me­safenizi de hesaplamışsınız demektir. Bu nedenle, sürücünün elinde olan, intikal mesafesini ve hızlı gitmeyerek fren mesafesini uzatmamaktır. Yerleşim birimi dışında, saatte 90 km.hızla giden otomobil kaç metrede durur?

İntikal mesafesi: 18.75 m

Fren mesafesi :53 m

Durma mesafesi :72 m dir.

Kuru asfalt ve eğimsiz bir yolda 90 km./saatte giden bu otomobil, 72 metre­de durabilir. Bu hatasız bir durma mesafesidir. bilgisi

İşte, aracın cinsine göre belirlenmiş en yüksek hız sınırını, yol, hava, görüş ve trafik durumuna göre ayarlamanın nedeni bu.

DÖNEMEÇ ve MERKEZKAÇ KUVVETİ

Dönemeçli kesimlerde yolun, enine eğimli yapılmasının nedeni sizce nedir?

Çok görülen bir kaza şekli de dönemece giren araçların, dönemeci alamadan devrilmeleridir. Dönemece giren araçlar, merkezkaç kuvvetinin etkisi altında kalırlar. Bu etkiyi azaltmak, hızı azaltmakla mümkündür. Yolun enine eğimli yapılmasının nedeni de yine merkezkaç kuvvetinin etkisini azaltmak içindir. Yüklü ağırlığı 15 ton olan bir kamyonun, 60 metre yarıçaplı ve enine eğimi olmayan bir dönemece saatte 50 km hızla girmesi durumunda, yaklaşık 5 tonluk bir merkezkaç kuvvetinin etkisinde kalacaktır. Bu kuvvet de kamyonun kaymasına ya da devrilmesine yol açacaktır. Bir otomobilin, yarıçapı 60 metre ve enine eğimi %5 olan bir dönemeçte devrilmemesi için gerekli en yüksek hız saatte 71 km’dir. Bunun üzerindeki hızlarda araç kayacak ya da devrilecektir.

Merkezkaç kuvvetinin bir fizik yasası olduğunu ve bu yasayı kendimize göre değiştiremeyeceğimizi unutmayalım. Öyleyse ne yapmalı? Dönemece girerken hızı azaltmanın dışında seçeneğimiz yok.

Hız konusundaki sözlerimizi çarpıcı bir örnekle bitirelim: Saatte 50 km hızla giden bir otomobil, beton bir duvara çarparsa, yaklaşık 10 metrelik bir yük­seklikten düşmüş gibi olacaktır. Eğer çarpma 80 km hızla gerçekleşirse, bu yükseklik, 25 metreye çıkacaktır. Bu da 9 katlı bir binanın yüksekliğidir. Hala ayağınızı gazdan çekmediniz mi?

TAKİP MESAFESİ

Sürücüler, önlerinde giden araçları, kendi araçlarının km. cinsinden saatteki hızının en az yarısı kadar metre mesafeden takip etmek zorundadırlar. Örneğin, 90 km/s. hızla giden bir aracın öndeki aracı takip mesafesi 45 m. dir. Takip mesafesi aynı zamanda, takip eden aracın 2 saniyede kat edeceği yol uzunluğu kadardır. Bu sürenin tespitinde, 88-89 yöntemi kullanılır. (Bu sayılar aralıksız söylendiğinde aradan iki saniye geçmektedir.) Kol ve grup halinde araç kullananlar, araçları arasında diğer araçların güvenle gidebilecekleri açıklıklar bulundurmak zorundadırlar. Bu açıklıkların ölçüsü takip mesafesinden az olamaz. Tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri, yerleşim yerleri dışında diğer araçları 50 m. den daha yakın takip edemezler.

GEÇİLEN ARACIN SÜRÜCÜSÜNÜN UYACAĞI

KURALLAR

Geçilen araç sürücüsü, kendisini geçmek isteyen araçların işaretini alınca:

• İki yönlü, iki şeritli yollarda taşıt yolunun sağ kenarına yakın gitmek,
• Dörtten fazla şeritli ve bölünmüş yollarda bulunduğu şeridi izlemek,
• Hızını arttırmamak,
• Dar taşıt yollarında, trafiğin yoğun olduğu karayollarında yavaş gitmek sebebiyle kendilerini geçmek isteyen araçlara geçme kolaylığı sağlamak, gerekirse yavaşlamak veya durmak, zorundadır.

Sürücülerin arkadaki araca dönüş ışıklarıyla geç işareti vermeleri yasaktır. Geçilen araç sürücülerinin, kendilerini geçmek isteyen sürücülere karşı yol vermemeleri, hız arttırmaları ve sola dönüşe geçmeleri yasaktır.

5- sürücülerin kendilerini geçmek isteyenlere dönüş lambaları ile geç işareti
vermeleri yasaktır.

DÖNÜŞLER VE MANEVRA KURALLARI

MANEVRA KURALLARI:

Kara yolunda hareket halinde olan ve iki yönlü iki şeritli yolda önde giden bir aracı geçmeye başlamadan veya park etmiş araçların arasından çıkarken ,taşıt yolunun sağma veya soluna yanaşırken ,şerit değiştirirken , sağa-sola dönerken ,geri giderken kara yolunu kullananları tehlikeye sokmayacak şekilde uyulması gereken kurallar şunlardır:

• Aracı çalıştırmadan önce etrafını kontrol etmeli,
• Manevralar sırasında dönüş ışıklarını kullanmalı ve manevra süresince işarete devam etmeli,
• Kavşaklara yerleşim birimi içinde 30 m. Dışında 150 m. Kala ve kavşak içinde şerit değiştirmek yasaktır.
• Kaplama üzerinde şerit seçim okları mevcutsa;dönüş yapacak olan sürücülerin dönüş yönünü gösteren okun bulunduğu şeride girmeleri zorun­

Dönüşlerde uyulması gereken kurallar:

• Dönüş işaretini vermek,
• Uygun mesafede dönüşe ayrılan şeride girmek (Ş.İ. 30m.ve S.D. 150 m.)
• Hızlarını azaltmak,
• Sağa dönüşte dar kavisle, sola dönüşte geniş kavisle dönmek,
• Sağa dönüşlerde geçen yaya veya bisiklet sürücüsü varsa yol vermek,
• Gireceği yol çok şeritli ise; sola dönüşte uygun şeride ,sağa dönüşte en sağ şeride geçmek ve dönüş tamamlanınca hızının gerektirdiği uygun şeride geçmek zorundadırlar.

DÖNÜŞLER (Doğrultu değiştirme)

Aksine bir işaret yoksa dönüş yaparak doğrultu değiştirmek isteyen

sürücüler:

A-Sağa dönüşlerde:                                                         «

• Dönüş işareti vermeye,
• Sağ şeride veya işaretle dönüş izni verilen şeride girmeye,
• Hızını azaltmaya,
• Dar bir kavisle dönmeye,

• Dönüş sırasında varsa kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara ve bisikletlilere geçiş hakkı vermeye,
• Dönülen kara yolunun gidiş şeridine veya gidişe ayrılmış en sağ şeridine girmeye mecburdurlar.

B- Sola dönüşlerde :

1- Dönüş işareti vermeye,

2-Çok şeritli yollarda gidişe ayrılan şeritlerden en soldakine ,iki şeritli ve iki

yönlü kara yollarında sağ şeridin soluna yanaşmaya,

• Hızını azaltmaya,
• Dönüşe başlamadan sağdan gelen taşıtlara ilk geçiş hakkını vermeye,
• Dönüş sırasında karşıdan gelen emniyetle duramayacak kadar kavşağa yaklaşmış araçları beklemeye,
• Döneceği yolun gidişe ayrılan kısmına girmek üzere arkadan gelen ve sola dönecek diğer araçları engellememek için dönüşü geniş kavisle yapma­ya,
• Kavşağa geldiğinde varsa kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara geçiş hakkını vermeye,
• Dönüş sırasında yolun çok şeritli olması halinde en sağ şerit dışındaki uygun bir şeritten kavşağı terk etmeye,
• Döndüğü yola girdikten sonra en kısa sürede trafiği tehlikeye düşürmeden sağ şeride veya hızının gerektirdiği şeride girmeye mecburdurlar

DÖNER KAVŞAKLARDA DÖNÜŞLER:

Bu kavşakların sağladığı en büyük avantaj geriye dönüşlerin güvenle yapılabilmesidir.Dönel kavşaklarda sağa veya sola dönüş kurallarına aynen uymakla birlikte;

• Sola veya geriye dönecek ise orta adaya bitişik şeritten kavşağa girmeye,
• Dönel kavşakta geriye dönecekse orta adaya bitişik şeritten dönüşe geçm­eye,
• Orta ada etrafında dönerken, kavşak çıkışında bulunan ve uygun mesafede olmayan bir kara yoluna veya geçiş yoluna girmek istemesi hali dışında, şeridini muhafaza etme mecburdurlar.

Araç sürücülerinin ;

1-Dönüş işaretini vermeye,

2-Uygun şeride girmeye,

3-Hızlarını azaltmaya,

4-Sola yada geriye döneceklerin, orta adaya yakın şeritten kavşağa girmeleri,

5-Ada etrafında dönerken gereksiz şerit değiştirmeleri yasaktır.

6-Sola dönüş yapacakların ; orta adanın uzağında durmaları ve kalkıştan sonra gireceği yola yaklaşırken sağa dönüş lambalarıyla işaret verip, döner kavşaktan çıkmaları gerekmektedir.

7-Geriye dönüş yapacakların; orta adanın yakınında durmaları eve sola dönüş lambalarıyla işeret verip, kalkıştan sonra şerit değiştirmeden ada etrafında çeyrek tur daha giderek beklemeleri ve son kalkışta geriye dönüşü tamamladıktan sonra trafiği tehlikeye düşürmeden kısa sürede sağ şeride veya hızını gerektiren şeride geçmeleri zorunludur.

Geri Gitme ve Dönüşler :

• Trafiğin yoğun olduğu yollarda geri dönüş yapmak yasaktır.
• Geri dönüşün yapılacağı yer uygun durumda ise ,diğer araçların geçişi­ni engellemeyecek ve yolu kullananları tehlikeye düşürmeyecek şekilde ve en az manevra ile geri dönüş yapılabilir.

Araç sürücüleri bağlantı yollarında geri gidemezler.

• Tek yönlü yollarda duraklama ve park manevrası dışında geri gitmeleri yasaktır.
• İki aracın emniyetle geçemeyeceği kadar dar olan iki yönlü yollarda geri gitmek yasaktır. (geçiş kolaylığı sağlamak dışında)
• Otobüs,kamyon, çekici gibi araçlarda geri manevra emniyetle sağlana­mıyorsa bir gözcü bulundurulması zorunludur.
   

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜNE SAHİP ARAÇLAR

Görev sırasında belirli araç sürücülerinin, can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartıyla trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarına geçiş üstünlüğü denir. Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar:

• Yaralı ve acil hastaların taşınması ve bunlara ilk ve acil yardımın yapılması için kullanılan cankurtaran ve özel amaçlı taşıtlarla, yaralı ve acil hasta taşıyan diğer araçlar, (Mavi-kırmızı veya mavi tepe lambası)
• İtfaiye araçları ile benzeri acil müdahale araçları, (Kırmızı tepe lambası)

• Sanık veya suçluları takip eden veya genel güvenlik ve asayiş için olay yerine giden zabıta araçları, (Mavi kırmızı veya mavi tepe lambası)
• Trafik güvenliğini koruma veya trafik kazasına el koyma amacıyla olay veya kaza yerine giden trafik hizmetlerine ait araçlar, (Mavi-kırmızı veya mavi tepe lambası)
• Yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi çalışmalarında görevli araçlar, (Mavitepe lambası)
• Sadece alarm sırasında olmak üzere sivil savunma hizmetlerine ait araçlar, (Kırmızı tepe lambası)
• Hizmetin devamı süresince koruma araçları ile korunan araçlar. (Mavi tepe lambası)

Bu araçlar birbirleriyle karşılaşmalarında, geçiş üstünlüğü hakkı ile kavşaklarda ilk geçiş hakkını, yazılış sırasına göre kullanırlar. Geçiş üstünlüğüne sahip bir aracın duyulur veya görülür işaretini alan araç sürücüleri, bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açmak, gerekiyor ise durmak ve bu araçlar tarafından tamamen geçilinceye kadar beklemek zorundadırlar. Bir kavşakta iken böyle bir işaret alan araç sürücüleri, derhal kavşağı boşaltmak ve gerekiyorsa emniyetli bir mesafe uzaklaştıktan sonra geçişi engellemeyecek şekilde durmak ve bu araçlar tamamen geçinceye kadar beklemek zorundadır.

Cankurtaran dışında, yaralı ve acil hasta taşıyan ve geçiş üstünlüğüne sahip oldukları ayrım işaretleriyle belirlenmemiş olan araçlar geçiş üstünlüğü hakkını, gereksiz olmamak şartı ile

kendilerine taşıt yolu üzerinde yer açılmasını sağlamak üzere yeterli şekilde ses cihazlarını ve ışıklı işaretlerini kullanarak, gerektiğinde el ve kol işareti yaparak, karayolunu kullananları uyarmak suretiyle kullanılır.

Karayolu yapısı ile kentsel yapının yapım, onarım, bakım ve işletilmesi ve karayolunun temizlenmesi işlerinde kullanılan araçlar, kurtarıcı araçlar, ağırlık ve boyutları bakımından özel izinle karayoluna çıkan ve bunlara eskortluk eden araçların üstlerinde sarı renkli uyarı işareti bulunur. Bu işaret geçiş üstünlüğü hakkı vermez. Sarı renkli ışıklı uyarı işareti sadece bu araçların kendilerini belli etmeleri, tehlikesizce sürülmeleri ve karayolunu kullananların uyarılması amacı ile kullanılır.

DURMA-DURAKLAMA-PARKETME KURALLARI

Durma

Araçların; görevli kişilerce, verilen dur emrinde, sesli, işaretli dur emrinde veya kırmızı ışıkta işaret levhalarına uyularak veya önündeki araçların durması ve arıza halleri gibi her türlü trafik mecburiyeti nedeni ile durdurulması halleri “Durma” dır. Gereksiz olarak trafiği aksatacak, engelleyecek ve tehlikeye düşürecek şekilde araçların durdurulması yasaktır

Duraklama

Durma halleri dışında yolcu indirip bindirmek, yük yüklemek veya boşaltmak veya beklemek amacı ile araçların

kısa süreler içinde durdurulması “Duraklama” dır. Duraklama, bekleme amacıyla yapılıyorsa, bunun süresi en çok 5 dakikadır. Bu sürenin geçirilmesi park etme sayılır.

Duraklamada alınacak tedbirler:

1-Duraklama için en uygun yerin seçilmesi.

2-Bulunulan şeritte en az yer işgal edilmesi,

3-Varsa banketten yararlanılması,

4-Duraklama amacı uzun süre beklemeyi gerektiriyor ise, park etmede alınacak önlemlerin alınması, gerekli halterde park ışıklarının yakılması,

5-Diğer araçların geçişini ve yayaların yürümesini zorlaştırmayacak, yüklerin boşaltılması  veya  yüklenmesi  sırasında  başkalarına  zarar  vermeyecek, karayolu yapısını bozmayacak ve kirletmeyecek şekilde tedbirler alınması zorunludur.

Duraklamanın yasak olduğu yerler

1-Duraklamanın yasak olduğu trafik işaretleriyle belirtilmiş olduğu yerlerde,

2-Sol şeritte,

3-Yaya, okul ve demiryolu geçitlerinde,

4-Kavşaklarda, tünellerde/rampalarda, köprülerde, bağlantı yollarında ve buralara yerleşim yerleri içinde 5 m, yerleşim yerleri dışında 100 m. mesafe içinde,

5-Görüşün yeterli olmadığı tepe üstlerine yakın yerlerde, dönemeçlerde,

6-Otobüs, tramvay ve taksi duraklarında,

7-Duraklayan veya park eden araçların yol tarafındaki yanında,

8-İşaret levhalarına yaklaşım yönünde, yerleşim yerleri içinde 15 m, yerleşim yerleri dışında 100 m. mesafede,

9-Yerleşim yerleri dışındaki karayollarında taşıt yolu üzerinde (zorunlu haller hariç), duraklamak yasaktır.

İndirme – Bindirme Kuralları:

Araç sürücülerinin;

1-Yolcularını aracın sol tarafından indirip-bindirmesi,

2-Araç durmadan kapı açması,

3-Kapıların kapanmasını beklemeden hareket etmesi, yasaktır.

4-Durakladıktan sonra aracın sağını kontrol etmeden kapı açmak ve kontrolsüz inip binmek

5-Taşıt yolu üzerinde araçlann sol kapılarından yolcu indirip bindirmek

yasaktır.

Park etme:

Parketme, araçların durma ve duraklama halleri dışında, genelde uzun süreli olarak bekletilmek üzere bırakılmasıdır. Aracın çalışır durumda olması veya içinde insan bulunması park etme amacını değiştirmez.

Park etmede Alınacak Tedbirler:

1. El freni ile tespit edilir.
2. Motor durdurulur, eğimli yollarda inişte geri, yokuşta birinci vitese takılır ve ön tekerlekler sağa çevrilir.
3. Eğimli yoldaki araç; kamyon, çekici veya otobüs ise, her iki arka tekerleğinin, ayrıca römorklarının ve birden fazla ise, her bir römorkun arka tekerleklerinin inişte ön, çıkışta arka taraflarına niteliklerine uygun takoz konulur.
4. Aracın terk edilmesi halinde; camlar kapatılarak, kapılar kilitlenir.

Park etmenin Yasak Olduğu Yerler ve Haller

1. Duraklamanın yasak olduğu yerlerde,
2. Park etmenin trafik işaretleri ile yasaklandığı yerlerde,
3. Geçiş yolları önünde ve üzerinde,
4. Belirlenmiş yangın musluklarına her iki yönden 5 m. mesafe içinde,
5. Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının duraklarım belirten levhalara her iki yönde 15 m. mesafe içinde,
6. Üç veya daha fazla ayrı taşıt yolu olan karayollarında, ortadaki taşıt yolunda ve üç veya daha fazla şeritli yollarda, aksine bir işaret bulunmadıkça gidişe ayrılmış en sağ şerit dışındaki şeritlerde,
7. Park etmiş araçların çıkışına engel olacak şekilde,
8. Geçiş üstünlüğü olan araçların giriş ve çıkışlarının yapıldığı yerleri belirten işaret levhalarına 15 m. mesafe içinde,
9. Kamunun yararlandığı park, bahçe, garaj, sinema, fabrika, atölye, işhanı, okul, hastane vb. tesis ve işyerlerinin giriş ve çıkış kapılarına her iki yönde 5 m. mesafe içinde,
10. Park için ayrılmamış veya trafik işaretleriyle belirlenmemiş alt ve üst geçitler ile köprüler üzerinde veya bunlara 10 m. mesafe içinde,
11. Belirli kişi, kurum ve kuruluşlara trafik komisyonları kararları ile ayrılmış olan ve bir işaretle belirlenmiş bulunan park yerlerinde (izin verilen araçlar hariç,
12. Zorunlu haller dışında yerleşim yerleri dışındaki karayollarında, taşıt yolu üzerinde,
13. İşaret levhalarında gösterilen park etme süresi veya zamanı dışında,
14. Yaya yollarında,
15. Park etme için ayrılmış olan yerlerde belirlenmiş şekle aykırı olarak veya süre dışında,
16. Belirli süreler için ücret ödenerek park etme izni verilen ve bu amaçla özel cihaz bulunduran yerlerde ücret ödemeden park etme halinde veya süresi dışında,
17. Yayaların geçişine engel olmayacak şekilde ayrılmış, işaretle belirlenmiş ve il ve ilçe trafik komisyonunca karara bağlanmış olmak şartıyla, geniş ve uygun durumdaki yaya yollarında bulunan park yerleri dışındaki yaya yollarında, yasaklanmış yerlerde ve hallerde park edilen araçlar yetkililerce kaldırılır. Araçların yetkililerce kaldırılıp götürülmesi dolayısıyla yapılmış olan bütün masrafları, aracın sürücüsü veya sahibi ödemek zorundadır.

Sürücüler duraklanan veya park edilen yerden çıkarken yoldan geçen araçlara geçiş kolaylığı sağladıktan sonra manevraya başlamak zorundadır. Duraklanan veya park edilen yerden çıkarken kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının duraklara giriş ve çıkışlarını kolaylaştırmak için manevra geciktirilir. Bir trafik işareti ile izin verilmiş olması, duraklama ve arızalanma halleri dışında, yerleşim birimleri içindeki karayollarında; kamyon, çekici, otobüs veya bunların römorkları, lastik tekerlekli traktörler ile her türlü iş makinelerinin bulundurulmaları ve park edilmeleri yasaktır. Köy, kasaba gibi küçük yerleşim birimleri bu hükmün dışındadır.

ARAÇLARIN IŞIKLANDIRILMASI VE IŞIKLARIN KULLANILMASI

Karayollarında trafiğe çıkacak araçlardan araçların imal, bakım, tadil ve montaj hakkındaki yönetmelikle gösterildiği şekilde ışık donanımını bulundurmaları ve bu ışıkları belirtildiği şekilde, kullanmaları zorunludur. Araçlar geceleri veya sis, kar, şiddetli yağmur ve yeterli derecede aydınlatılmamış tünel gibi görüşün yetersiz olduğu yer, zaman ve hallerde ışıklarını yakmak zorundadırlar.

Araçların önünde beyaz veya çok açık sarı renkte arkada ise kırmızı ya da portakal sarısı renginde ışık veren lambalar bulunmalıdır,araçlarda farlar,dönüş lambaları,kuyruk lambaları,fren lambaları ve plaka lambalarının bulunması zorunludur.

Sis lambaları ile geri vites lambalarının bulunması zorunlu değildir,kanun ve yönetmelikte belirtilmeyen lambalar trafik zabıtasınca söktürülür. Geri vites lambası aracın arkasında ve beyaz renkte olur.

Uzağı Gösteren Işıklar:

1. Yerleşim birimleri dışındaki karayollarında geceleri seyrederken,
2. Yeterince aydınlatılmamış tünellere girerken,
3. Benzeri yer ve hallerde, Sürücüler, geceleri, yakın ilerisi görülmeyen
   kavşak, dönemeç ve tepe üstlerine yaklaşırken, yakın ve uzağı gösteren
   ışıkları artarda ve sıra ile yakarak gelişlerini haber vermek zorundadırlar.

Yakını Gösteren Işıklar:

1. Karşılaşmalarda,
2. Aydınlatmanın yeterli olduğu yerlerde,
3. Öndeki aracı takip ederken,
4. Gece bir aracı geçerken yan yana gelinceye kadar,
5. Gündüz görüşü azaltan sisli, yağışlı ve benzeri havalarda, kullanılır. Kuyruk ışıklarının uzağı veya yakını gösteren ışıklar veya sis ışıkları ile birlikte kullanılması zorunludur.

Kısa farlar 25 m, uzun farlar ise lOOnı. aydınlatacak şekilde ayarlı olacaktır.

Işıkların Kullanılmasında Yasaklar:

1. Sis ışıklarının; sisli, karlı ve sağanak yağmurlu havalar dışında ve diğer farlarla birlikte yakılması,
2. Dönüş ışıklarının “geç” anlamında kullanılması,
3. Karşılaşmalarda ışıkların söndürülmesi,
4. Öndeki aracı geçişlerde uyan için çok kısa süre dışında uzağı gösteren ışıkların yakılması,
5. Yönetmelikte  belirlenen  esaslara  aykırı  nitelikte  ışık  takılması  ve
   kullanılması,
6. Sadece park lambaları veya sis ışıkları ile seyredilmesi yasaktır. Sürücülerin arka park ışıklarına kısa ve uzun farlarla birlikte kullanmaları,- geceleri yakın ve ilerisi görülmeyen kavşak,tepe üstü ve dönemeçlere yaklaşırken selektör yakarak gelişlerini haber vermeleri,normal hava şartlarında ışıkların yakılmasıyla arka plakanın 20 mt mesafeden okunacak şekilde ay­dınlatılması zorunludur.

Kısa farlar yakıldığında 25 mt uzaklığı aydınlatır ve aracın gösterge panelindeki rengi yeşildir. Uzun farlar yakıldığında 100 mt uzaklığı aydınlatır ve aracın gösterge panelindeki rengi mavidir.

Reflektör

raçların arkasında en az 20 cm2 büyüklüğünde, römork ve yarı römorklarda bir kenarı 15 cm eşkenar üçgen şeklinde ve içi dolu olacaktır.

KARAYOLUNDA ARIZALANAN ARAÇLARIN İŞARETLENMESİ VE ÇEKİLMESİ

Arızalı Araçların İşaretlenmesi

Bozulan araçların durumuna göre

• Araçların park ışıkları yakılmadığı, yakılamadığı veya yakılması halinde bile, diğer araç sürücüleri tarafından 150 m. mesafeden açıkça görülmediği takdirde, bozulan aracın ön ve arkasına uygun yerlere, diğer araç sürücülerinin 150 m. mesafeden açıkça görebilecekleri şekilde birer kırmızı reflektör veya kırmızı ışıklı cihaz konulması,
• Dönemeç veya tepe üstü gibi yerlerde, kırmızı renkteki yansıtıcının veya kırmızı ışıklı cihazın, araçtan en az 30 m. uzaklığa, diğer araç sürücülerinin en az 150 m. mesafeden görebilecekleri yer ve şekilde yerleştirilmesi,
• Otobüs, kamyon ve çekicilerin arızalanması halinde, normal hava şartlarında en az 150 m.den net olarak görülebilecek şekilde 150×25 cm. ebadında engel işaretinin konulması, mecburidir. Bozulan araç tehlikeli madde taşıyor ise, her durumda kırmızı ışıklı cihaz kullanılacak ve devamlı şekilde başında beklemek suretiyle gözetim altında tutulacaktır. Gerekli tedbirler alınıncaya kadar araçta acil uyarı (dörtlü ikaz) lambaları varsa bunlar yakılır.

Çekilmesi Çekilen aracın:

1. Ağırlığı, çeken aracın taşıma sınırından fazla olmayacaktır.
2. Sürücüsünün yönetiminde olacaktır.
3. Işık donanımı bozuk ise, arkasına gündüz 20×20 cm ebadında kırmızı bez, gece kırmızı ışık veya reflektör konur.

Çeken ve Çekilen Araçlarla İlgili Şartlar:

1. Her iki araç boş olacak, yolcu taşınmayacak,
2. İki aracın bağlantısı çelik çubuk, çelik halat veya zincirle yapılacak,
3. İki araç arasındaki mesafe 5 m.yi geçmeyecek. Bu açıklık 2,5 m.yi geçtiği takdirde, bağlantının orta kısmına gündüz kırmızı yansıtıcı veya bez, gece kırmızı ışık veya yansıtıcı konacaktır.
4. Çekilen aracın freni bozuk ise, çeken araç ile arasındaki açıklık 1 m.den fazla olmayacak, bağlantı, iki aracın birbirlerine yaklaşmalarını önleyecek şekilde (çeki demiri) yapılmış olacak.
5. Çeken araç, freni bozuk aracı çekerken 15 km/s. hızdan, diğer hallerde 20 km/s. hızdan fazla hızla sürülmeyecektir.
6. Kendi kendine hareket gücü olmayan römork ve benzeri arızalı araçlar ile başka bir araçla çekilemeyecek durumda olan arızalı araçlar, yalnız kurtarıcı araçlarla çekilecektir.

OKUL TAŞITLARI, YAYA VE OKUL GEÇİTLERİ, DEMİRYOLU GEÇİTLERİ

Okul Taşıtları

1. Okul taşıtı sürücüleri öğrenci indirme-bindirme yaptıkları sırada aracın arkasındaki “DUR” işaretinin ışığını yakmak; diğer araç sürücülerinin de bu ışık yandığı sürece durması,
2. Okul taşıtlarında araç içi düzenini sağlama, araç iniş ve binişlerde öğrencilere yardımcı olmak üzere rehber öğretmen veya kişi bulundurulması,
3. Okul taşıtlarında öğrencilerin kolayca yetişebileceği camlar ve pencereler sabit olacaktır.

Yaya ve Okul Geçitlerine Yaklaşan Sürücüler:

1. Hızlarını azaltmaları,
2. Geçitten geçen yaya veya geçmek üzere bulunan yayalara ilk geçiş hakkını vermeleri gerekir.
3. Varsa okul geçit görevlisinin işaretine uymaları, zorunludur.

Demiryolu Geçitlerinde Sürücülerin:

1. Geçidin durumuna uygun hızla geçmeleri,
2. Işıklı veya sesli talimatın vereceği “DUR” işaretine uymaları,
3. Taşıt yolu üzerine indirilmiş veya indirilmekte olan bariyer varken geçide
   girmemeleri,

Sürücülerin kontrolsüz demiryolu geçitlerinde:

1. Geçmeden önce geçide makul bir mesafede durmaları,
2. Herhangi bir demiryolu aracının yaklaşmadığından emin olduktan sonra geçmeleri, mecburidir.
    

OTOYOL KURALLARI

Otoyol Kuralları

1. Otoyola girerken “Hızlanma Şeridi” n den yararlanılarak, yoldaki trafiğin akış hızına uyum sağlandıktan sonra hızlanma şeridinin sonundan otoyol bandına girmek zorunludur.
2. Otoyolda duraklamak, park etmek, geri gitmek ve geriye dönmek yasaktır.
3. Kaza ve arıza gibi zorunlu hallerde taşıtın emniyet şeridine alınarak işaretlenmesi gerekir. Emniyet şeridinde seyretmek yasaktır.
4. Otoyoldan çıkarken de, “Yavaşlama Şeridi” ne şeridin başından girmek bu şerit boyunca hız azaltmak zorunludur.
    

SÜRÜCÜLERİN VE YOLCULARIN KORUYUCU TERTİBAT KULANMA ZORUNLULUĞU

Belirli sürücülerin ve yolcuların, araçların sürülmesi sırasında koruyucu tertibat kullanmaları mecburidir. Sürücü ve yolcular için, nicelik ve nitelik­leri bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (1) sayılı cetvelde ve Karayolları Trafik Kanununa göre çıkarılan diğer yönetmeliklerde gösterilen koruyucu tertibat­lardan; .

1. Üç tekerlekli yük motosikletleri hariç, elektrikli bisiklet, motorlu bisiklet ve motosikletlerde sürücülerin koruma başlığı ve koruma gözlüğü, yolcula­rın ise koruma başlığı,
2. Mİ sınıfı otomobillerin, MİG ve N1G sınıfı arazi taşıtlarının, Nl, N2, N3 sınıfı kamyonet, kamyon ve çekicilerin, M2 ve M3 sınıfı minibüs ve otobüs­lerin bütün koltuklarında bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (1) sayılı cetvelde yer alan “Emniyet Kemeri’nin bulundurulması ve kullanılması zorunludur.

Yalnız araç dururken kullanılan koltuklar ile ayakta da yolcu taşıyan M2 ve M3 kategorisi Sınıf A ve Sınıf I otobüslerde, koltuklarda, emniyet kemeri bulundurulması zorunlu değildir.Ancak;

1. Yerleşim yeri içinde ticari amaçla yolcu taşımacılığı yapan M2 ve M3 sınıfı minibüs ve otobüsler (umum servis araçları hariç) ile dol­muş otomobillerindeki yolcular,
2. Geri gitme veya park yerlerinde 2Ş km/s. geçmeyen hızla seyreden sürü­cüler,
3. Ambulanslarda sürücü ve yanındaki oturma yeri dışında kalan ve hasta veya yaralıya müdahale nedeniyle özel pozisyonlarda bulunan görevliler,em-niyet kemeri kullanmak zorunda değildir.

Bu Yönetmelik hükümlerine göre 1995 yılı itibariyle ülkemizde imali ya­pılan veya yurt dışından ithaline izin verilen Mİ sınıfı araçların arka koltuk­larında emniyet kemeri bulundurulması ve kullanılması mecburidir. Bunların dışında kalan ve halen trafikte kullanılmakta olan diğer taşıt sahipleri isteğe bağlı olarak bu Yönetmeliğin ekinde yer alan 1 sayılı cetvelde yer alan “Emniyet Kemeri”ni numunesine uygun olarak taktırabilirler. Kamyonet, kamyon ve çekicilerde ön koltukları için emniyet kemeri ile ilgili hükümler 1/8/1998 tarihinden sonra, diğer koltuklar için 1/1/2009 tarihinden sonra üre­tilen araçlarda uygulanır.

Emniyet kemeri, 1/8/1998 tarihinden sonra ve 13/2/2009 tarihine kadar üretilmiş M2 ve M3 sınıfı minibüs ve otobüslerin bütün koltuklarında zo­runlu olmayıp, minibüslerde sürücüsü ile yanında oturan yolcuların; şehirle­rarası otobüslerde arka koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil en ön ve önünde boşluk olan arka koltuklarda, önünde boşluk olan kapı önü koltukla­rında; iki katlı şehirlerarası otobüslerde merdiven önü, en ön ve önünde boşluk olan en arka koltuklarda, masa etrafında bulunan koltuklardan aracın gidiş yönüne doğru olanlarda oturan yolcular için bulundurulması ve kulla­nılması zorunludur.

Mİ, MİG, Nl, N1G, N2 ve N3 sınıfı araçlarda 150 cm’den kısa ve 36 kg’in altındaki çocukların taşınması sırasında çocukların ağırlığına uygun bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (1) sayılı cetvelde yer alan çocuk bağlama sis­temlerinin kullanılması zorunludur. Ancak, 135 cm’den uzun çocuklar çocuk bağlama sistemleri yerine ön koltukta oturmamak şartıyla diğer koltuklarda­ki    emniyet kemerlerini kullanabilirler. Çocuk bağlama sistemleri olmayan Mİ, MİG, Nl, N1G, N2 ve N3 sınıfı araçlarda üç yaşın altındaki çocuklar taşınamazlar. Çocukların taksilerde seyahatleri sırasında, çocuk bağlama sistemleri kullanmaları, yok ise arka koltukta oturmaları zorunludur.

Çocuklar, araçta hava yastığı devre dışı bırakılmadan, ön hava yastığı ile korunan bir yolcu koltuğunda yüzü geriye dönük çocuk bağlama sistemi kullanılarak taşınamazlar.

M2 ve M3 sınıfı araçlarda seyahat eden üç ve üzeri yaştaki çocukların, em­niyet kemeri ya da çocuk bağlama sistemleri kullanması zorunludur. M2 ve M3 sınıfında seyahat eden yolcular koltuklarına oturduklarında ve araç hare­ket ettiğinde, emniyet kemerlerini bağlamaları konusunda aşağıdaki yollar­dan herhangi biri ile uyarılmak zorundadır:

1. Sürücü tarafından,
2. Muavin veya grup lideri olarak tayin edilen görevli tarafından,
3. Görsel-işitsel vasıtalarla,
4. Belirlenen ve her oturma pozisyonunda görülebilen işaretler söz konusu yönetmelikte mevcuttur.

Çocuk bağlama sistemleri kullanma zorunluluğu, bu ve ilgili yönetmelikler gereği emniyet kemeri veya isofix sistemi bulundurma zorunluluğu olmayan araçlarda aranmaz. Bu araçlarda çocukların arka koltuklarda taşınması zorunludur. Sağlık sorunları nedeniyle emniyet kemeri takamayacak kişilerin resmi veya özel sağlık kuruluşlarından emniyet kemeri takamayacağına dair sağlık raporu almaları gerekir. Bu kişiler raporda belirtilen süre zarfında emniyet kemeri takmaktan muaf tutulur. Bu raporların görevlilerce istenil­diğinde, ilgili tarafından gösterilmesi zorunludur. Seferde görev alan sivil araçlara, ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem yapılır.

BİSİKLET, MOTORLU BİSİKLET MOTORSİKLET VE SÜRÜLMELERİYLE İLGİLİ KURALLARI

Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerinin uyacakları kurallar aşağıda gösterilmiştir.

a) Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosikletlerin;

1. Yaya yollarında sürülmesi,
2. Ayrı bir bisiklet yolu olduğu halde, bisiklet ve motorlu bisikletlerin taşıt yollarında sürülmesi,
3. İkiden fazlasının taşıt yolunun bir şeridinden yan yana sürülmesi,
4. Bunlara, sürücü arkasında yeterli bir oturma yeri olmadıkça başka kişilerin bindirilmesi,
5. Sürücü arkasında yeterli oturma yeri olsa bile bir kişiden fazlasının taşınması,
6. Bu araçlarla, diğer araçlar izlenirken, geçilirken, manevra yapılırken; karayolunu kullananların hareketini zorlaştırıcı, tehlike doğurucu davranışlarda bulunulması,
7. İzin alınarak yapılan gösteriler dışında, bu araçlar üzerinde akrobatik hareketler yapılması,
8. Bunların, başka bir araca bağlanarak, asılıp tutunarak sürülmesi,
9. Sürülmeleri sırasında; elde bagaj, paket ve benzerlerinin taşınması, bu Yönetmeliğin 134 üncü maddesindeki kurallara aykırı yük yüklenmesi,
10. Üç tekerlekli ve özel şekilde imal edilmiş motosikletler hariç, bu araçlar
    üzerine kasa, sandık ve benzerleri yaptırılarak ve karayollarında sürülerek ticari amaçlı yük taşımalarında kullanılması yasaktır.

b) Özel şekilde imal edilmiş 3 tekerlekli motosikletlerle sadece yük taşınabilir. Bunlar hiç bir şekilde yolcu taşımak üzere imal ve tadil edilemezler. Aynı zamanda yük taşımak için yapılmış olan kasa kısmı sürücünün ön tarafında bulunacak şekilde imal edilemez.

c) Bisiklet sürenlerin en az bir elleri, motorlu bisiklet sürenlerin manevra için işaret verme halleri dışında iki elleri ve motosiklet sürenlerin devamlı iki elleri ile taşıtlarını sürmeleri zorunludur.

YAYALARLA VE ENGELLİLERLE İLGİLİ KURALLAR

1. Yayalar yaya yolu, banket veya alan varsa, buralardan yürümek zorundadırlar.
2. Her iki tarafında banket bulunan veya bulunmayan ve kullanılır durumda
   olan veya olmayan yollarda, yayalar kendi gidiş yönlerine göre sol banketten
   veya sol kenardan yürümek zorundadırlar.
3. Taşıt yolunun karşı tarafına geçmek isteyen yayalar, yaya ve okul geçitlerinden veya kavşaklardan geçmek zorundadırlar. 100 m. yakınında bu gibi yerler yoksa gelen taşıtların uzaklık ve hızım kontrol ederek en kısa doğrultuda karşıya geçebilirler.
4. Beyaz baston taşıyan, kolunda üç siyah yuvarlaklı sarı bant bulunan bir yayanın veya bir köpek yardımıyla yürüyen özürlü kişilerin taşıt yolu üzerinde bulunmaları halinde bütün sürücülerin yavaşlamaları, gerektiğinde durarak yardımcı olmaları zorunludur.
5. Yaya ve okul geçitlerinden geçerken geçidin sağ bölümünden yürümek zorundadırlar.
6. Yayalar, karşıya geçişlerini yapmak üzere taşıt yoluna girmeden önce, önce sol taraflarını sonra sağ taraflarım kontrol etmelidirler.
    

TRAFİK KAZALARI VE CEZALARI

TRAFİK KAZALARI VE SORUMLULUKLAR

Kazaya Karışanların Sorumlulukları:

1. Durmak ve trafik güvenliği için gerekli önlemleri almak,
2. Kaza yerindeki durumu değiştirmemek,
3. Olayı görevlilere bildirmek, kaza yerinden ayrılmamak,
4. Olayda taraf olanlar, istendiğinde diğer tarafa kimlik ve adreslerini bildirmek, sürücü ve trafik belgeleri ile sigorta poliçelerini göstermek, bunlara ait gerekli bilgileri vermek,
5. Başında sahibi ve sorumlusu bulunmayan araç veya mala zarar verilmesi halinde; aracın, malın ilgilisini bulmak. Bulunmadığı takdirde zarar verileri aracın veya malın görülebilen yerlerine not bırakmak.

Kaza sadece maddi hasarla sonuçlanmış ise, kazaya karışan bütün tarafların, aralarında anlaşarak maddi hasarlı trafik kazası tespit tutanağı düzenlemeleri gerekir.Anlaşmazlık durumunda ve maddi hasarlı trafik kazası tutanağı düzenleme şartları yoksa olay yetkililere bildirilir.

Trafik Kazalarına El Konulması:

Trafik kazalarına el konulmasında aşağıda gösterilen esas ve usuller uygula­nır.

a) Trafik kazalarına;

1. Adli yönden gereği yapılmak üzere mahalli genel zabıtaca,
2. Kaza nedenlerini, iz ve delillerini belirleyecek “Kaza Tespit Tutanağı” düzenlemek üzere de trafik zabıtasınca (polis veya jandarma), El konulur. Trafik zabıtasının görev alanı dışında kalan yerler ile el koyamadığı durumlarda, trafik kaza tespit tutanağı, örneğine uygun olarak mahalli zabıta tara­fından düzenlenir ve bir örneği o yerin trafik zabıtasına gönderilir.

Trafik kazalarında yolun trafiğe kapandığı hallerde; Trafik zabıtası ve genel zabıta; iz ve delilleri bozmayacak şekilde belirleyip işaretledikten ve gerekli tespitleri yaptıktan sonra, karayolunu trafiğe açma­ya yetkilidir.

TRAFİK SUÇLARI VE CEZALARI

ADLİ CEZALAR:

• Hafif para cezası
• Hafif hapis (hafif para cezası ile birlikte)
• Belgelerin geri alınması (Hafif para cezası ile birlikte)
• İşyeri kapatma (hafif para cezası ile birlikte)

İDARİ CEZALAR:

• Para cezası
• Belgelerin geri alınması
• Karayolları Trafik Kanununun kural ihlali saydığı fiilden dolayı haklarında ceza uygulanan sürücülere, aldıkları her ceza için ” Ceza Puanı Cetveli”nde belirlenen ceza puanları verilir.

Uygulama esasları;

Trafik kuralının ihlal edildiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde toplam 100 ceza puanını aştığı Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Merkezince tespit edilen sürücülerin, sürücü belgeleri 2 ay süre ile geri alınır. Bu süre sonunda kanunda  öngörülen  eğitimi  gördüklerini  belgeleyen  sürücülerin  sürücü belgeleri iade edilir.

Ceza puanlarının hesaplanması, belgelerin geri alınması ile ilgili yapılacak işlemler,

1. Sürücülerin ihlal etmiş olduğu her trafik kuralı için, ihlalin özelliğine göre 5’ten 20’ye kadar ceza puanı verilir ve sicillerine kaydedilir.
2. Karayolları Trafik Kanununun ilgili hükümlerine göre cezai işlem yapılan sürücüler hakkında “Ceza Puanları Bildirim Listesi” tanzim edilerek, bilgisayar ortamına aktarılmak ve sürücü sicillerine kaydedilmek üzere ilgili trafik zabıtasına bildirilir.

Trafik kuralını ihlal eden sürücülerin almış oldukları ceza puanları, uygulamaya başlama tarihi esas olmak şartıyla ve son ihlal tarihinden başlamak üzere geriye doğru 1 yıl içindeki ceza puanları toplanır.

Ceza puanları toplamı 100 sayısını (100 dahil) aşan sürücüler tespit edilerek haklarında işlem yapılmak üzere bilgisayar kayıtları esas alınarak hazırlanan “Ceza Puanı Çizelgeleri”ne istinaden 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 118 inci maddesine göre birinci defada 2 ay süre ile geri alınır ve Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğine göre eğitime tabi tutulur.

Aynı yıl içinde ikinci defa 100 ceza puanı dolduran sürücülerin sürücü belgeleri 4 ay süre ile geri alınarak, psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulurlar.  Muayene  sonucunda sürücülük yapmasına engel hali bulunmayanların belgeleri, süresi sonunda iade edilir.

1 yıl içinde 3 defa 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri süresiz olarak iptal edilir.

Ölümle sonuçlanan trafik kazalarına asli kusurlu olarak sebebiyet veren sürücülerin sürücü belgeleri ise 1 yıl süre ile geri alınır. Geri alma işlemleri sürücü belgesinin verildiği, belge sahibinin ikamet ettiği veya işyerinin bulunduğu yerdeki mahalli zabıta ile trafik zabıtası tarafından yürütülür. Geri alınacak olan sürücü belgeleri, geri alınırken ve süresi sonunda geri verilirken durum bir tutanakla tespit edilir.

• 100 ceza puanına ulaştığı tarihte bu puanın üstünde tespit edilen ceza puanı sayıları daha sonraki ceza puanı hesaplamasında dikkate alınmaz.
• 100 ceza puanını doldurduğu tarih ile sürücü belgesinin geri alınma işleminin başlatıldığı tarihler arasında araç kullanarak ceza puanı alan sürücülerin, almış oldukları bu ceza puanları, daha sonraki ceza puanı hesaplamasında da değerlendirmeye alınır.

Geri alınma süresi içinde araç kullandığı tespit edilenlere Kanunun 118 inci maddesi hükümleri uygulanır.

Alkollü içkilerin etkisi altında araç kullanmak suçunun geriye doğru 5yıllık süre içerisinde birinci ve ikinci defa işlenmesi durumunda, geriye doğru bir yıl içerisinde hız sınırlarının % 30’dan fazla 5 kez ihlal edilmesi halinde ve bir yıl içerisinde 100 ceza puanının birinci ve ikinci defa doldurulması halinde, sürücülerin sürücü belgeleri, trafik polisi veya jandarmanın trafik eğitimi görmüş personeli tarafından Karayolları Trafik Kanununda yazılı süreler kadar re’sen geçici olarak geri alınır.

Sürücü belgeleri mahkeme kararı ile geri alma işlemleri;

1) Belge sahibinin; Türk Ceza Kanununun 403,404 üncü maddeleri ile 572/2-3 maddelerinden ikiden fazla ve 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve TakibineDair Kanunun 28 ve 29 uncu maddeleri, 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar Hakkında Kanunun 12 nci maddesinin 3 üncü ve takip eden fıkralarındaki suçlardan mahkumiyeti halinde süresiz olarak geri alınır.

2) Diğer suçlardan mahkumiyet halinde ise, ceza süresini geçmemek üzere

geçici olarak geri alınabilir.

Mahkeme kararındaki geçici geri alma hükmünün uygulanması hürriyeti

bağlayıcı ceza hükümlerinin infazından sonra yerine getirilir.

b) Geri alınma işlemlerinin yürütülmesi;

1. Geri alma işlemleri; belgenin verildiği ve belge sahibinin ikametgah ve işyerinin bulunduğu yerdeki mahalli zabıta ile trafik zabıtası tarafından işbirliği halinde yürütülür.
2. Mahkeme kararını alan mahalli zabıta, karar örneğini veya özel bir bilgiyi trafik zabıtasına verir, trafik zabıtası da bu bilgiyi kayıtlarına alır, ilgililere duyurur ve bilgi işlem merkezine aktarır.
3. Geçici olarak geri alınacak sürücü belgeleri, geri alınırken ve süresi
   sonunda geri verilirken gerekli tutanakların trafik zabıtasmca düzenlenmesi
   zorunludur.

HUKUKİ SORUMLULUK VE SİGORTA

Bir motorlu aracın işletilmesi, bir kimsenin ölümüne, yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bağlı olduğu müessese veya bu kişiler tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu müessesenin sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumludur Motorlu araç ölüme veya yaralanmaya neden olmuş ise; kazaya karışan aracın devir ve temliki olaya el koyan Cumhuriyet savcılıklarınca aracın halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu müessesenin sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumludur Motorlu araç ölüme veya yaralanmaya neden olmuş ise; kazaya karışan tescilli olduğu kuruluşa trafik kaydı üzerine şerh düşülmesi için talimat veril­ir. Kaza anı ile trafik kaydı üzerine şerh düşülmesi arasında geçen süreler içindeki araç tescilleri hükümsüz sayılırlar.

İşleten ve araç işleticisi, teşebbüs sahibi; aracının kazaya karışması halinde yardım edenin maruz kaldığı zarardan da sorumlu tutulabilir.

• işleten ve araç işleticisi,teşebbüsün sahibi; aracın sürücüsünün, aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişilerin kusurundan, kendi kusuru gibi
• Otobüslerden Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası yaptırmayanların trafiğe çıkmasına izin verilmez.

ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI

İşletenlerin zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırmaları ve yetkililerin istemesi halinde gösterilmesi zorunludur.

• Zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçlar trafikten men edil­irler,
• Zorunlu mali sorumluluk sigorta süresi 12 aydır. Sigorta süresi dolunca yenilenmesi gerekir. Türkiye sınırları içinde geçerlidir. Yurt dışına araç ile çıkacağımız zaman uluslar arası sigorta yaptırılması zorunludur.
• Araç sahibinin değişmesi durumunda aracı satın alan kişi kendi adına yeni sigorta poliçesi yaptırmak zorundadır. Tescil belgesini sigorta yapıldıktan sonra alabilir.
• Turistlere ait taşıtlarla, milletlerarası karşılıklı anlaşmalar kapsamına giren yabancı plakalı taşıtların Türkiye’de geçerli milletlerarası anlaşmalarla kabul edilmiş sigortaları yoksa, bunlar için zorunlu mali sorumluluk sigortası Tür­kiye sınırına girişleri sırasında yapılır.

TAZMİNAT VE GİDERLERİN ÖDENMESİ

• Sigortacılar; mali sorumluluk sigortası sınırları kapsamında yaralanan kimselerin tedavi giderlerini, zarar gören kişilerin kaza ve zarara ilişkin bel­gelerin ibrazını müteakip 8 işgünü içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içerisinde kalan miktarı hak sahiplerine ödemek zorundadırlar.Hasar ihbarı yapabilmek için;Poliçe fotokopisi,kaza tespit tutanağı,alkol raporu,ifade tutanakları,görgü tespit tutanağı,sürücülerin ehliyet ruhsat fotokopileri.hasara ait fotoğraflar,rehinli ve ipotekli araçlarda bankadan alınacak resmi belgeler.

Araçlardaki kasko sigortası isteğe bağlıdır, yaptırılması zorunlu değildir.

ARAÇLARDA BULUNDURULMASI GEREKEN ZORUNLU GEREÇLER

Araçlarda Bulundurulması Zorunlu Araç ve Gereçler

1 -Takograf: Otobüs, kamyon ve çekicilerde.

2-Taksimetre: Taksi otomobillerinde

3-Yangın söndürme cihazı: Cihaz sürücünün hemen yanında bulunmalıdır.

• Otomobil, minibüs ve kamyonetlerde 1 kg. kapasiteli bir adet,
• Otobüs, kamyon ve çekicilerde 6 kg. kapasiteli bir adet,
• Tehlikeli madde taşıyan araçlarda 6 kg. kapasiteli iki adet,

4- Reflektör: Motosiklet ve motorlu bisiklet hariç, bütün motorlu taşıtlarda 2 adet,

5 -Stepne: Şehirlerarası yolcu taşıyan bütün araçlarda,

6 -Tekerlek takozu: Otobüs, azami ağırlığı 3,5 tondan fazla olan araçlar ve iki dingilli römorklarda bir adet. Üç veya daha çok dingilli taşıtlarda ve tek dingilli römorklarda iki adet.

7 -Yedek malzeme ve takımlar: Otomobil, minibüs, otobüs, kamyonet, kamyon, çekici ve lastik tekerlekli traktörlerde.

8 -İlk Yardım Çantası: Otomobil, minibüs, kamyonet, otobüs, kamyon, çekici ve lastik tekerlekli traktörlerde.

9 -Engel İşareti: Otobüs, kamyon ve çekicilerde 150×25 cm. ebadında bir adet.

SÜRÜCÜ BELGELERİ VE SÜRÜCÜ ADAYLARIYLA İLGİLİ ŞARTLAR

Sürücü Belgeleri, Müracaat Esasları ve Verilme Şartları

Sürücü Belgelerinin Sınıfları

Sürücü belgeleri, Karayollarında sürülecek araçların cins ve gruplarına göre aşağıdaki sınıflara ayrılır.

-“Al” Sınıfı Sürücü Belgesi (Motorlu bisiklet kullanacaklar için),

-“A2” Sınıfı Sürücü Belgesi (Motosiklet kullanacaklar için),

-“B” Sınıfı Sürücü Belgesi (Otomobil, minibüs veya kamyonet kullanacaklar için),

-“C” Sınıfı Sürücü Belgesi (Kamyon kullanacaklar için),

-“D”Sınıfı Sürücü Belgesi (Çekici kullanacaklar için),

-“E” Sınıfı Sürücü Belgesi (Otobüs kullanacaklar için),

-“F” Sınıfı Sürücü Belgesi (Lastik tekerlekli traktör kullanacaklar için),

-“G”   Sınıfı   Sürücü   Belgesi   (İş   makinesi   türünden   motorlu   araçları kullanacaklar için),

-“H” Sınıfı Sürücü Belgesi (Hasta ve sakatların kullanabileceği şekilde özel tertibatlı olarak, imal, tadil veya teçhiz edilmiş motosiklet veya otomobil türünden araçları kullanacaklar için),

-“K” Sınıfı Sürücü Belgesi (Sürücü adaylarının alacağı sürücü belgesi sınıfına uyan araçları sürmeyi öğrenmeleri için),

-Uluslararası Sürücü Belgesi: Alındığı ülkenin sürücü belgesine dayanılarak bu Yönetmeliğin 80 inci maddesindeki esas ve usullere göre sınıfına uyan araçların sürülmesi için uluslararası kuruluşlarca verilen sürücü belgesidir.

Sürücü Adaylarında Aranacak Şartlar

Sürücü belgesi alacaklarda aşağıdaki şartlar aranır;

a) Yaş şartı

• Al, A2, F ve H Sınıfı Sürücü Belgesi alacaklann 17,
• B ve G Sınıfı Sürücü Belgesi alacakların 18,
• C, D ve E sınıfı sürücü belgesi alacakların 22 (Üniversitelerin sürücü eğitimi veren yüksek okulları ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin askeri ihtisas görevleri için subay ve astsubay sınıf okullarında ve uzman jandarma okullarında açılan sürücü eğitimi kurslarından mezun olanlarda bu şart aranmaz),

Yaşını bitirmiş olmaları,

b) Öğrenim şartları

İlkokul mezunu olması yeterlidir.

c) Sağlık şartları

Bu Yönetmelikte belirtilen hükümlere uygun olarak beden ve ruh sağlığı bakımından sürücülük yapmalarına engel durumlarının bulunmadığını sağlık raporu ile belgelendirilmiş olmaları,

d) Eğitim ve sınav şartı

Sürücü kursuna katılmış ve yapılan sınavları da başararak sertifika almış olmaları,

e) Hükümlü olmama şartları

Türk Ceza Kanununun; 403 ve 404 üncü maddeleri ile 572/2-3 maddelerinden ikiden fazla ve 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanunun 28 ve 29 uncu maddeleri, 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar Hakkında Kanunun 12 nci maddesinin 3 üncü ve takip eden fıkralarındaki suçlardan hüküm giymemiş olmaları,

f) Aynı sınıf sürücü belgesinin bulunmaması veya belgelerin geri alınmamış olma şartı Önceden verilmiş aynı sınıf bir başka sürücü belgesinin bulunmaması, sürücü belgelerinin süresiz geri alınmamış olması veya geçici olarak geri alınmış ise sürenin dolmuş bulunması Mecburidir.

Ayrıca, Emniyet Teşkilatının   motorlu araç sürücüsü ihtiyacını karşılamak amacıyla, Emniyet Genel Müdürlüğünün belirleyeceği eğitim programları sonunda yapılacak olan sınavlarda başarılı olan personele sürücü belgesi verilir.

Bu sınavlar illerde emniyet müdürünün talebi valinin onayı ile yapılır. Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı kuruluşların sınavları, Trafik Eğitim ve Araştırma Dairesi Başkanlığının teklifi Trafik Hizmetleri Başkanının onayı üzerine, bu kuruluşların bulunduğu yer il emniyet müdürlükleri trafik tescil veya trafik tescil ve denetleme şube müdürlüklerince yapılır.

Araçların Sürülmesinde Yetki Durumu

Araçlar; cins veya grubu için geçerli olan sürücü belgeleri ile sürülür. Ancak bunlardan; Al, F, G, ve H Sınıfı Sürücü Belgeleri ile yalnız kendi sınırlarındaki araçlar,

• A2 Sınıfı Sürücü Belgesi ile Al,
• B Sınıfı Sürücü Belgesi ile F,
• C Sınıfı Sürücü Belgesi ile B ve F,
• D Sınıfı Sürücü Belgesi ile C, B ve F ,
• E Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, C, ve F sınıfı sürücü belgeleri ile kullanılan araçlar da sürülebilir.

E Sınıfı Sürücü Belgesi sahipleri D Sınıfı Sürücü Belgesi ile sürülen çekici türündeki araçları kullanabilmeleri için sürücü kurslarında römorklu veya yarı römorklu araçlarla uygulamalı sınava tabi tutulurlar. Bu durum sürücü belgesine de işlenir.

Ancak, E sınıfı sürücü belgesini 28.04.1997 tarihinden önce alanlar, D sınıfı sürücü belgesi ile sürülen çekici türündeki araçları kullanabilmeleri için ayrıca uygulamalı sınava tabi tutulmazlar. Bu durumda olanlar D sınıfı sürücü belgesi ile sürülen çekici türündeki araçları E sınıfı sürücü belgesi ile kullanabilirler.

Römork Takarak Araç Kullanma

C ve E Sınıfı Sürücü Belgesi   sahipleri, araçlarına en çok yüklü ağırlığı 750 kg.’a kadar olan ( 750 kg. dahil) olan hafif römorklardan birini takıp kullanabilirler.

750 kg.’ın üstündeki römorkları araçlarına takıp kullanabilmeleri için uygulamalı sınavlardan geçirilmiş olmaları ve belgelerine işlenmiş bulunması mecburidir.

Uygulamalı sınavlar römorklu takılmış araçla yapılır.

Sürücü Belgelerinin Geçerlilik Süresi ve Değiştirilmesi

Sürücü belgelerinden (K) Sınıfı Sürücü Aday Belgesi 6 ay geçerlidir. Diğer sürücü belgelerinin İçişleri Bakanlığınca trafik güvenliği nedeniyle, gerekli görüldüğünde değiştirilmesi zorunludur.

Geçerli bir mazereti olmaksızın 6 ay içinde sürücü belgelerini değiştirmeyen sürücüler  araç  kullanmaktan  men  edilir.   Değiştirme   işlemleri   İçişleri Bakanlığınca belirlenecek esas ve usullere göre yapılır.

Dış Ülkelerden Alınmış Olan Sürücü Belgeleri

Türk ve yabancı kişilerin dış ülkelerden aldıkları sürücü belgeleri ile ülkemizde araç kullanmalarına ve bunların değiştirilmesine ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir.

A) Türk vatandaşları ile ilgili kanunlar ile ikili ve çok taraflı anlaşma hükümleri saklı kalmak üzere yabancı kişiler, dış ülkelerden alınmış, cinsi için geçerli sürücü belgeleri ile ülkemizde yabancı ve Türk plakalı araçları sürebilirler.
Ancak; Turistler ve geçici bir süre için gelenler dışında herhangi bir iş, hizmet veya eğitim amacıyla ülkemizde bulunan yabancıların ise konsolosluk veya noter tarafından tercüme edilmiş tasdikli sürücü belgesi örneklerini sürücü belgesi ile birlikte yanlarında bulundurmaları mecburidir.

B) Yurda dönüşlerinde Türk vatandaşlarının, İlgili Kanunlar ile ikili ve çok taraflı anlaşma hükümleri saklı kalmak üzere de istekleri halinde yabancıların, dış ülkelerden aldıkları sürücü belgeleri, eğitim ve sınav şartı aranmadan karşılığı veya dengi olan sürücü belgeleri ile değiştirilir. Ancak, Türk vatandaşları yurda dönüşlerinde 1 yıl içinde sürücü belgelerini değiştirmedikleri takdirde, değiştirinceye kadar araç kullanamazlar.

Bu belgeler değiştirilirken;

a) Eğitim ve sınav şartı hariç, sürücü belgesi alacaklar için aranan yaş, sağlık ve Karayolları Trafik Kanununda belirtilen, Türk Ceza Kanunundaki belli suçlardan hükümlü olmama şartları aynen aranır.

Ancak ikili veya çok taraflı anlaşma hükümleri ile uygulamalar saklı kalmak üzere yabancılardan diplomatik muafiyeti olanlar için hiçbir şart aranmadan beyanları ile yetinilir. Diğer yabancılar için belgeleri değiştirmekle birlikte gerektiğinde Dışişleri Bakanlığı aracılığı ile inceleme ve araştırma yapılabilir.

b) Müracaat sırasında gereken işlemler aynen yapılmakla birlikte;

1) Dış ülkelerden alman sürücü belgesinin aslı ile noterden veya dış temsilciliklerimizden alınmış tasdikli tercümesi istenir. Yetkili memurca müracaat formuna kayıt konarak karşılaştırma yapıldıktan sonra aslı ilgiliye geri verilir.

2) Geçici olarak alınmış olan yabancı ülke sürücü belgeleri değiştirilmez.

3)   Yabancı ülke sürücü belgelerinin tebdil işlemleri Emniyet Genel Müdürlüğünce bildirilen “Yabancı Ülke Sürücü Belgelerinin Tebdili için Sınıflarına Göre Ülkemizdeki Karşılığını Gösterir Liste” doğrultusunda yürütülür. Listede bulunmayanlar, üzerinde kazıntı veya silinti veya açıkça şüphe doğuran iz ve belirtiler bulunanlar ile sair ebeplerden dolayı tereddüt edilen yabancı ülke sürücü belgelerinin doğruluğunun teyidi ve ülkemizdeki karşılığının tespiti için, düzenlendiği ülkedeki temsilciliğimizle İl Valilikleri tarafından doğrudan yazışma yapılarak işlem gerçekleştirilir.

c) Belgesini değiştirenler bir üst sınıf belge almak isterlerse değiştirme işlemi yapılmadan, uygulamalı sınavlara alınırlar. Bunlardan; C, D ve E sınıfı belge almak isteyenlerden 22 yaşını bitirmiş olma şartı aranır. Ancak, üniversitelerin sürücü eğitimi veren yüksekokullarından mezun olanlarda bu şart aranmaz.

Adres Değişikliklerini Bildirme ve Sürücü Belgelerini Bulundurma Zorunluluğu Sürücü belgesi sahipleri;

1. İkamet adresi değişikliklerini, değişiklik tarihinden itibaren 30 gün içinde belgeyi veren tescil kuruluşuna bildirmek,
2. Araç sürerken belgelerini yanlarında bulundurmak ve istendiğinde yetkililere göstermek zorundadırlar.

İkametgah adresi değişikliğini bildirmeyenler hakkında; Karayolları Trafik Kanununun 44 üncü maddesi hükmü uygulanır.

Sürücü Belgelerinin Trafik Zabıtasınca Geri Alınması Halleri İle Şartları Sürücü belgeleri, trafik zabıtasınca aşağıdaki hal ve şartlarda geri alınır.

1. Sürücünün sağlık durumunda, araç sürmesine engel teşkil edecek bedensel bir değişikliğin görülmesi ve bunun bir tutanakla tespiti halinde, sağlık muayenesi istenir. Sağlık raporu ile sürücülük yapmasında sakınca
   görülenlerin belgeleri geri alınır. Bunlardan; sağlık kurulu raporu ile belgelendirmeleri şartıyla, kaybettikleri sağlık şartlarını yeniden kazananların sürücü belgeleri geri verilir.
2. Kanunun 48, 51, 118 inci maddeleri ile emrettiği diğer hükümlerinde belirtilen hallerde geri alınır.

c) Sürücü belgelerinden;

• Sahte olduğu,
• Hile ile alındığı,
• Şartlarına uygun olmadan verildiği,

Tespit edilenler geri alınır ve ilgililer hakkında adli işlem yapılır.

d) Şartlarına uygun olmadan verilmiş olan sürücü belgelerinin geri alınabilmesi için sürücünün bilerek katıldığı bir suç veya kusurunun bulunması şarttır. İşlemleri yürüten görevlilerden hatalı davranışları tespit edilenler hakkında
duruma göre adli ve idari işlem yapılır.

Sürücü Belgelerinin Yetkililerce İncelenmek Üzere Geçici Olarak Alınması Halleri ve Şartlan

Sürücü belgeleri aşağıdaki esas ve şartlara uyarak Karayolları Trafik Kanunu ve bu Kanuna göre çıkarılan yönetmeliklerle trafik denetimi için görevli kılınanlar ile genel zabıta tarafından incelenmek üzere her zaman geçici olarak alınabilir.

1. Durumu bir tutanakla tespit etmek ve ilgiliye alındığına dair bir belge vermek şartıyla, sahte olduğundan, hile ile alındığından veya şartlarına uygun olarak verilmediğinden şüphe edilen hallerde,
2. İşlem sonunda yerinde derhal geri verilmek şartıyla, geçerlilik durumunu inceleme, hüviyet tespiti, suç veya ceza tutanağı düzenleme ve benzeri işlemlerin yapıldığı denetlemeler sırasında,
3. Gerekli notların alınıp derhal geri verilmesinin mümkün olmadığı
   durumlarda, en kısa zamanda bitirilmesi şartıyla, belgedeki bilgilerin tutanağa
   veya rapora kaydı için trafik kazalarında.

Yukarıda sayılan durumlar dışında geçerli bir neden olmadan sürücü belgeleri ilgililerden geçici olarak da olsa alınamaz. Belirli zamanlar için incelemeye alınmış olan belgelerin, sahipleri tarafından zamanında geri alınmaması halleri, bir tutanakla tespit edilir ve ilgililere duyurulur.

Sürücü belgesi sahiplerinin ölmeleri halinde;

l)Trafik kazası veya adli bir olay neticesinde öldükleri tespit edilenler, yetkili zabıtaca sürücü belgesinin verildiği tescil kuruluşuna,

2) Birinci bendin dışında herhangi bir nedenle öldükleri tespit edilenler ise, belediyeler ve köy muhtarları tarafından en yakın zabıtaya, zabıtaca da sürücü belgesinin verildiği tescil kuruluşuna,

Sürücü belgelerinin iptali için yazılı bilgi verilir ve sürücü belgelerinin verildiği tescil kuruluşunca da sürücü belgesi ve dosyası işlemden kaldırılır.

Sürücü Belgesinin Düzenlenmesi Esasları

1. Motorlu taşıt sürücü sertifikasının karşılığı olan sürücü belgesine
   dönüştürülebilmesi için herhangi bir trafik tescil kuruluşuna müracaat edilir.
2. Trafik tescil kuruluşuna müracaat sırasında; ikinci fıkrada belirtilen bilgi ve belgelerden ilgili kurumlardan elektronik sistem üzerinden temin edilenler dışında kalan bilgi ve belgeler sürücü adayı tarafından temin ve ibraz edilir.
3. Nüfus cüzdanı/pasaport bilgileri Kimlik Paylaşımı Sistemindeki bilgilerle elektronik ortamda karşılaştırılır.
4. Başvuru, trafik tescil kuruluşunca elektronik ortamda düzenlenen Sürücü Belgesi Müracaat Formunun yetkili memur önünde imzalanması suretiyle yapılır.

Müracaatı alan görevli tarafından sürücü belgesi müracaat formu onaylanarak elektronik ortamda baskı merkezine gönderilir.

Sürücü belgesi, trafik tescil kuruluşları tarafından elektronik ortamda gönderilen bilgiler esas alınmak suretiyle, müracaatın alındığı il/ilçe tescil kuruluşlarına göre sicil numarası veriler^k^Emnijfe^ Genel Müdürlüğünce merkezi olarak basılır ve ilgililerin beyan etmiş oldukları adrese posta aracılığı ile gönderilir. Posta yoluyla teslim edilecek belgelerin gönderileceği adres ve teslim işlemlerine ilişkin hususlar Emniyet Genel Müdürlüğünce belirlenir. Sürücü belgeleri merkezi olarak basılıp ilgililerin,adresine gönderilinceye kadar geçici olarak elden teslim usulünün uygulanmasına devam edilir.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar Milli Eğitim Bakanlığının görüşü alındıktan sonra İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünce belirlenir.

Bu madde kapsamında beyan veya ibraz edilen bilgi ve belgeler sürücü sertifikasının geçerlilik süresi kadar geçerli olup gerektiğinde bu bilgi ve belgelerin doğruluğu araştırılabilir. Verilen bilgi ve belgelerin gerçeği yansıtmadığının tespiti halinde 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 204 üncü ve devamı maddeleri gereğince işlem yapılır.

ÇEVRE BİLGİSİ

ÇEVRE İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

Çevre: İnsanı etkileyen ve insanlardan etkilenen dış ortamlara denir.

Çevre Koruma: Çevre kirliliğini önlemek amacıyla yapılan çalışmalara denir.

Atık:  Çevrede bozulma meydana getirecek miktarda çevreye boşaltılan maddelere denir. Atıklar, çirkin görünüm arz etmesinin yanı sıra pis koku yayar ve hastalık bulaştıran zararlıların üremesine sebep olur.

Çevre Kirliliği: İnsanların faaliyetleri sonucu havada, suda, toprakta meydana gelen olumsuz gelişmeler, ekolojik dengenin bozulması, gürültü, koku ve atıkların meydana getirdiği zararlı sonuçlardır.

Çevre Hakkı: Herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkını ihlal edenlere karşı yargı mercileri önünde savunma hakkıdır.

ÇEVRE – TOPRAK VE SU KİRLİLİKLERİ

1- Çevre Kirliliği:

1- Hava kalitesini bozan kirlilik sebepleri:

• Bakımı yapılmamış araçların fazla yakıt yakması,
• Temiz olmayan yakıt kullanılması,
• Trafik yoğunluğu ,
• Zorunlu haller dışında araç kullanma,
• Trafik yoğunluğu nedeniyle aracın, uzun süre trafikte seyretmesi,
• Duraklama ve park etme sırasında motorun gereksiz yere çalıştırılması,
• Araç motoru rölanti de çalışırken egzozdan çıkan karbon monoksit gazı % 5’den, araç hareket halindeyken %4.5’den fazla olmamalıdır.
• Araçların egzoz gazları, yağ ve yakıt sızıntıları, akıntıları ve buharları, lastik tozları ve parçaları, araçların taşıdıkları bsrin tozaması, buharlaşması vb.
• Taşıtlara taşıma sınırı üzerinde yük yüklemek, aşırı hızlı gitmek, araç dışına gereksiz aksesuarlar takmak, seyir halinde camları açmak, lastik havalarının uygun seviyede olmaması, gereksiz yere taşıt kullanmak havayı kirletir. Küçük silindir hacimli araçların kullanılması, aynı güçte olan taşıtlardan hafif olanının tercih edilmesi, yürüyerek gidilebilecek yere her hangi bir araçla gidilmemesi çevrenin korunması için alınacak tedbirlerdendir. Kurşunsuz yakıt kullanılmalı, çünkü havadaki kurşun kirliliğinin en önemli kaynağı taşıtlardır.

Üstelik kurşunsuz yakıt kullanan araçların egzoz sistemlerindeki katalitik konvektör, egzozdan çıkan zehirli gazların zehirleyici etkilerini azaltmaktadır. Mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarından yararlanılmalıdır. Araç kullanırken trafiğin yoğun olmadığı saatleri, trafiğin yoğun olmadığı yolları tercih etmek gerekir. Gidilecek yere en kısa mesafeden gidilmelidir. Kısa mesafenin seçilmesi, enerji ve yakıt tasarrufu sağlamanın yanı sıra çevrenin kirletilmemesi bakımından da yarar sağlar. Üstelik turistler de temiz bir ülkeyi tercih ederler. Hava kirliliği, insanlarda nefes darlığı, kanser ve toplu ölümler gibi zararlara yol açmaktadır.

2- Toprak Kirliliği

• Araç bakımlarının uygun ortamlarda yapılması, motor yağı, yakıt, asit vs. artıkların toprağa dökülmesi,
• Araçlarda kullanılan, yenilen ve içilen maddelerin artıklarının çevreye atılması,
• Kimyasal ve radyoaktif maddelerin emniyet tedbirleri alınmadan taşınması, (Radyoaktif maddelerin yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması için Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’ ndan izin alınması zorunludur.)
• Sürücülerin orman ve tarım arazisi yangınlarına sebep olmaları,
• Dökülecek, taşacak, tozacak vb. şekillerde yük taşımak. Bunlar toprak kirliliğine neden olur.

3- Gürültü kirliliği nedir?

Gürültü kirliliği veya diğer adıyla ses kirliliği, insan veya hayvan yaşamını olumsuz etkileyen, dengesini bozan her türlü insan, hayvan ya da makine kaynaklı ses oluşumudur. Gürültü kirliliğinin en yaygın biçimlerinden biri, özellikle motorlu araçların neden olduğu kirliliktir

dünya çapında en yaygın gürültü türü ulaşım sistemlerinden kaynaklanır. Motorlu araçların yanı sıra uçak ve demiryolu araçlarının yarattığı gürültü de önemli bir yer tutar. Şehir planlamacılığında yanlışlar yapılması sanayi ve yerleşim alanlarının birbirine bitişmesine neden olabilir ye sonuç olarak sanayi alanının yarattığı gürültü kirliliği komşu yerleşim birimlerinde yaşayanların sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Gürültü kirliliği yaratan diğer etmenler arasında araba alarmları, acil durum sirenleri, çeşitli beyaz eşyalar ile ev aletleri, fabrika makineleri, yapım ve onarım çalışmaları, ses çıkaran hayvanlar, ses sistemleri, hoparlörler ve konuşmakta olan insanlar sayılabilir.

İnsan Sağlığına Etkileri

Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri hem sağlıksal hem davranışsal yönde ortaya çıkabilir. Genel olarak, gürültü olarak adlandırılan her türlü ses insan sağlığını fizyolojik ve psikolojik olarak etkiler. İstenmeyen bu sesler sinir, saldırganlık, hipertansiyon, yüksek stres, kulak çınlaması ya da kulak uğuldaması, duyma kaybı, uyku bozuklukları gibi pek çok sonuç doğurabilir. Bu sonuçlar içinde, stres ve hipertansiyon ciddi sağlık sorunlarına kapı açabilirken, kulak çınlamaları ve uğuldamaları unutkanlığa, ciddi ruhsal bunalımlara ve kimi zaman panik ataklara neden olabilir. Gürültünün insan üzerindeki etkileri nelerdir?

1- Fiziksel Etkileri: Geçici veya sürekli işitme bozuklukları.

2-   Fizyolojik Etkileri: Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani refleks.

3- Psikolojik Etkileri: Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik ve stres.

4-  Performans Etkileri: İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin    yavaşlaması.

Gürültü kirliliğini azaltmak için alınabilecek önlemler

• Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması.
• Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi.
• Kamuoyuna açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız edecek seviyede olmasının önlenmesi. ‘
• İşyerlerinde çalışanların maruz kalacağı gürültü seviyesinin en aza (Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde belirtilen sınırlara) indirilmesi.
• Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek   için   yeni   inşa   edilen   yapılarda   ses   yalıtımı   sağlanması.
• Radyo, televizyon ve müzik aletlerinin evlerde rahatsızlık verecek seviyede seslerinin yükseltilmemesi gerekmektedir.